DENİZ DEPBOYLU (Aydın) - Şimdi, aslında, ben biraz moral düzeltici bir şey söylemek istiyorum.

Sayın Vekilimiz, Mahmut Bey'in saydığı sorunların belki de çoğu terapilerde bana gelen sorunlar. Şu konuda size ümit vermek istiyorum: Bu sorunlarla gelen çiftlerin çoğunun sorununun çözümü sağlandı. Neden? Çünkü, evlilik ve çift terapilerinde sadece soruna odaklanılmaz, ailede aileyi oluşturan bireylerin kişisel, bireysel sağlıkları başta olmak üzere onlar da ele alınır ve çiftin uyumu, ilişki terapisi, iletişim terapisi... Ki bunun içerisinde çocuklara yaklaşım, bütçenin nasıl ayarlanacağı, görüşsel farklılıklar üzerinde nasıl çözüm üretilebileceği gibi birçok konu üzerinde durulur. Yani, çift terapileri sadece bireyi alıp dinlemek değildir, aynı zamanda aileyi eğitmektir. Bu eğitim de terapi vasıtasıyla birlikte, terapi unsurlarıyla birlikte yürür. O nedenle size bu konuda umut vermek istiyorum. Profesyonel yardım süreci var olduğu müddetçe bu sorunların çözümü mümkündür ve boşanma oranının ben düşeceğine inanıyorum. Daha ağır sorunlarla da gelenler oluyor; bağımlılık, aldatma, sadakatsizlik diyelim biz ona ve sadakatsizliğin biliyorsunuz teknoloji ilerledikçe çok daha farklı tipleri ortaya çıktı, bunlar da çözülebiliyor. Eğer, çift, birlikte yaşamayı denemek istiyorsa, evlilik sorunlarını çözmek istiyorsa gerçekten küçük bir dokunuşa ihtiyaçları var.

BAŞKAN - "Ailenin çözüm üretme kapasitesi" dediğimiz şey çok önemli bir şey aslında.

DENİZ DEPBOYLU (Aydın) - Tabii ki onun da eğitimi var; problem çözme, çözüm üretme eğitimi de veriyoruz. Yani, evlilik terapileri aslında çok kısa bir süreç değildir, uzun bir süreçtir, üç-beş seansla bitmez. O nedenle de arabuluculuk hizmetleri çözüm değildir. Arabuluculuk hizmetleri nedir? O andaki çatışmanın şiddetini azaltarak yardım alma, profesyonel yardıma yönlendirme konusunda faydası olacaktır. Çünkü öyle bir an geliyor ki anlaşıyorlar bir gün içerisinde boşanıp gidebiliyorlar ama daha sonra pişmanlık yaşıyorlar, olgunlaşmaya başladıklarında "Ya, biz bu sorunu çözebilirdik aslında veya çözebilenler var, biz de çözerdik." yaklaşımıyla aynı kişiler tekrar bir araya gelip evlenebiliyorlar da, bunlarla da karşılaşıyoruz.

BAŞKAN - Sözünüzü kesiyorum, hemen rakam vereyim size, yani gerçi uzmanlarımız geldiğinde araştırmalarında o rakamları verecekler. Her boşanan 100 çiftin 80'i ikinci evliliklerini yapıyor, yani yeniden evleniyor; doğaldır, insana ait bir şey, bu durum. İkinci evlilik yapanların yüzde 17'si ki bu yıl içinde 30 bin kişiye tekabül ediyor, boşandığı eşiyle evleniyor. Bakın, bu şu demek: Hızlı boşanmış bu 30 bin kişi, tekrar dönüp aynı eşiyle evleniyor. O dediğiniz "arabuluculuk" mekanizmasını bu anlamda ben çok önemsiyorum.

DENİZ DEPBOYLU (Aydın) - Evet, ama dediğim gibi arabuluculuk barıştırmayla olayı bitirdiğini düşünülmesin, profesyonel yardıma geçilmesi gerekiyor ki sorunların çözümü bulunabilsin.

Yine, ikinci evlilikler sebebiyle oluşan farklı sorunlar da var.

MAHMUT TANAL (İstanbul) - Bence o "arabuluculuk" kavramı doğru değil. Çünkü aile kurumunda çok farklı.

BAŞKAN - Onu tartışabiliriz.

DENİZ DEPBOYLU (Aydın) - İşte, onu, isimleri iyi belirlemek lazım.

BURCU KÖKSAL (Afyonkarahisar) - Çünkü yanlış anlaşılma olmasın.

BAŞKAN - Yok, tartışabiliriz onu.

MAHMUT TANAL (İstanbul) - Çok sıkıntılı, kadın yine mağdur olacak, erkek yine kârlı çakacak.

DENİZ DEPBOYLU (Aydın) - Ama ondan sonra profesyonel yardım sürecini arkadan işler hâle getirirseniz, arabuluculuk... Benim anlatmaya çalıştığım o. Arabuluculuk o anda sadece ani kararla boşanmalarını önlemek amacıyla ama arkadan profesyonel yardım sürecini almak durumundalar, yoksa düzelemez zaten.

BURCU KÖKSAL (Afyonkarahisar) - Psikolojik destek anlamında herhâlde.

BAŞKAN - Sosyal hizmet biraz söylediğimiz, sosyal hizmet.

DENİZ DEPBOYLU (Aydın) - Yok, hayır, ikisini birbirinden ayırmak gerekiyor.

BAŞKAN - Hayır, hayır, arabuluculuktan mutlaka barıştırmak gibi bir algı çıkmasın.

DENİZ DEPBOYLU (Aydın) - Hayır, hayır, ben de onu diyorum.

BAŞKAN - Süreci sağlıklı yönetmek aslında söylemeye çalıştığımız, süreci sağlıklı yönetmek.

DENİZ DEPBOYLU (Aydın) - Evet.

Yani ilk anda, ilk tepkiyle boşanmalarını orada bir engelleyip direkt profesyonel yardım sürecine yönlendirmek.

MAHMUT TANAL (İstanbul) - Hüküm var.

DENİZ DEPBOYLU (Aydın) - O süreci işler hâle getirmemiz gerekiyor.

MAHMUT TANAL (İstanbul) - Aile mahkemesinin kurulmasına ilişkin 7'inci madde de var.

BURCU KÖKSAL (Afyonkarahisar) - Böyle bir yetki verilmiş, aile mahkemesi hakimi gerekli gördüğü takdirde zaten orada uzman olarak görev yapan psikologlara gönderebiliyor.

DENİZ DEPBOYLU (Aydın) - Çift terapileri 15 seanstan aşağı olmaz.

BURCU KÖKSAL (Afyonkarahisar) - Yani, orada uygulamada biraz belki bizim yapacağımız önerilerle... Uygulamada, bu konuda, işte 15 seans, hani işin uzmanları tarafından görüşleri alınarak çıkarsa diye, yoksa Emine Hanım'ın söylediği gibi 1 seans, 2 seansta görüşülüyor, rapor düzenlenip mahkemeye gönderiliyor. Uygulama da bu şekilde yapılıyor, ne yazık ki ve çok sağlıklı verilere de ulaşamayabiliyor uzman da çünkü bir sefer, iki sefer dinlemekle ama dediğiniz gibi belki on, on beş sefer bu şekilde terapi yapılırsa daha sağlıklı olabilir. Onu söylemek istiyorum.

BAŞKAN - Uzmanlar raporladığında zaten dinlediğimizde...

BURCU KÖKSAL (Afyonkarahisar) - Aile mahkemesi hâkimleri bu konuda bizim için önemli mutlaka Komisyon olarak çünkü şehirlerde genelde aile mahkemesi kurulmuş durumda ilçelerde asliye hukuk mahkemeleri aile mahkemesi sıfatıyla görev yapıyor. Özellikle uzun yıllardır aile hâkimliği yapan hâkimlerle bence görüşülmesi gerekiyor ve aile mahkemesinde uzman olarak, o kadroda çalışan psikologlarla bence Komisyon olarak görüşmemiz gerekiyor. Evet, aile mahkemelerinin kuruluşu hakkında bir kanun var ama ne yazık ki uygulamada çok yetersiz. Çünkü bir sefer işte, hâkim gerekli görürse bilirkişi olarak uzmana gönderiyor, mahkemenin kadrolu pedagoguna o taraflarla, çocukla vesaire görüşüyor raporunu düzenliyor, tamam, işte boşanma olacaksa oluyor, olmayacaksa ona göre bir karar veriliyor. Bu bence çok sağlıklı değil. Uygulamadaki bu eksiklikleri en azından tespit edip yarın Genel Kurulda Parlamenter olarak bu eksiklikleri de gidermemiz gerekiyor bence. Onun için de mutlaka aile mahkemeleriyle irtibat hâlinde olmalıyız.

BAŞKAN - Orada zaten hâkimlerimizin tecrübelerini dinleyeceğiz ama Deniz Hanım tamamlasın müsaade ederseniz.

Buyurun.

DENİZ DEPBOYLU (Aydın) - Teşekkür ederim.

Şimdi, açıklık getireyim tekrar. Benim "arabuluculuk hizmeti" dediğim asla barıştırmak değil. Sadece o anda onları profesyonel yardım sürecine yönlendirmek için olayı biraz daha sakinleştirerek değerlendirmelerini sağlamak ama arkadan profesyonel yardım sürecini kesinlikle başlatmamız gerekiyor.

Psikolog arkadaşlarımız görüşüyor olabilir, onların de elinde bir şey yoktur, yoğunluk vardır ama bir çifti tanımak bir günde mümkün değil. Yani bir seansta bir çifti tanıyamazsınız. Bireyi tek aldığınızda bile bir seansla tanımanız mümkün değildir. Bireyi tanımanız, sorunların teşhisini koymanız, birkaç seans alır. Ki çift terapilerinde iki kişiyle çalışıyorsunuz, artı bir de o çiftin çocukları olabiliyor. Yine aile yakınları anneleriyle, babalarıyla, kök aileleriyle ilişkileri de devreye giriyor. Onların da bir düzene bağlanması gerekiyor. Nereden baksanız bu seanslar uzuyor.

Burada biraz profesyonel destekte devletin desteğine ihtiyaç duyulması söz konusu. Mesela, ben özel çalıştım ama o kadar çok yardım talep eden aile var ki, özel hastanelerdeki gibi bize devlet destek verir mi diyerek geliyorlar. Bu profesyonel süreci kullanmada ekonomik yetersizlikleri var.

Aile mahkemelerinin önemini ben de çok iyi biliyorum ve size katılıyorum. Bu konuda uzman arkadaşlarımın, mutlaka konuya hâkim olan arkadaşların çalışması gerekiyor.

Yalnız bir şeye daha dikkat etmemiz gerekiyor. Sorunlar çıkmadan, testi kırılmadan önce de müdahale etmek gerekiyor. O nedenle de aile kurulmadan önceki eğitim önemli ve onun yanı sıra şimdi sosyoloji mezunu arkadaşlarımız var. O arkadaşlarımız iş bulamıyorlar. Aslında onların çalışabilecekleri çok değerli alanlar var ki bunlardan birisi de aileyle ilgili, aile sosyolojisiyle ilgili alanlar. Risk gruplarının belirlenmesi gerekiyor. Özellikle aile içi şiddeti engellemek için bunun için özel bir organizasyon gerekiyor.

Yine farklı bir sorun daha var, gözden kaçırılmaması gereken. İkinci evlikler, üçüncü evlilikler fazla. İkinci evliliklerde biliyorsunuz, kurmuş olduğunuz önceki aileden birlikteliğinizi bitiremediğiniz ilişkiler de taşınıyor. En başta çocuklarınız olabiliyor.

BAŞKAN - Bu süreci de yönetmek önemli, evet.

DENİZ DEPBOYLU (Aydın) - Tabii. Bunların getirdiği sorunlar. Yeni süreçler, yeni sorunlar ortaya çıkıyor. Aslına bakarsanız, kesinlikle ilgilenmemiz gereken konuları farklı farklı belki ele almamız gerekecek. Bir başlık altında toplamak çok mümkün değil ama yine de umut verici konuşmak istiyorum. Bütün bu sorunlarla ilgili olarak biz -aynı zamanda eğitimlerim devam ediyor- bu alanda eğitim alan arkadaşlarımızla birlikte bir araya geliyoruz, hocalarımızla da bir araya geliyoruz. Yardıma ihtiyacı olup da profesyonel yardım alan çiftlerin manidar bir bölümü evliliklerini yürütme yeteneğine sahip olarak, sorunlarını çözmüş olarak aile kurumunun işlerliğini devam ettirmeye başlıyorlar, devam ediyorlar.

BAŞKAN - Sizin bu bahsettiğiniz çalışmalarla ilgili bir veri var mı? Yani terapi sonrasında değişen profillerle ilgili.

DENİZ DEPBOYLU (Aydın) - Bununla ilgili bir istatistik çalışması pek mümkün değil çünkü biliyorsunuz, aile danışma merkezleri ne kadar Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına bağlı olsa da içerikler her zaman gizli tutulur, bunlara ulaşmak biraz zor. Ben kendi yaptığım terapilerden ve arkadaşlarımla, hocalarımla iletişim kurduğum da aldığım bilgilere göre konuşuyorum ama yapılmış bir istatistik çalışması yok ama gerçekten de umut verici başarılar söz konusu, bir sayı söz konusu.