TALAT DİNÇER (Mersin) - Teşekkür ediyorum Sayın Başkan.

Sayın Bakan, değerli milletvekili arkadaşlarım, değerli bürokratlarımız ve değerli basın mensupları; ben de öncelikle sizleri saygıyla selamlıyorum.

Tabii, ben yine esnaf ve sanatkâr üzerine biraz dikkatinizi çekmek istiyorum. Çünkü ülkemizdeki toplam işletmelerin yüzde 98'i üzerinde esnaf ve sanatkâr var. Bu esnaf ve sanatkârlarımız -istihdamdaki oranı- yüzde 76,7'nin üzerinde bir yükü taşıyor. Ama maalesef, tabii, iş desteğe gelince biraz desteğin dışında kalıyorlar.

Değerli milletvekilleri, 2019'dan 2023'ün altıncı ayına kadar kapanan iş yeri sayımız 540 bin yani dikkatinizi çekmek istiyorum, 540 bin. Bunun ülkemize maliyetini bir düşünebiliyor musunuz? Yani her iş yerinin açılmasına, en küçük işletmeye azami 400 bin-500 bin lira gibi bir sermaye gerekli. Bu kadar, 540 bin esnafın iş yerine kepenk vurması demek millî servetten ne kadar miktarın çöpe gittiği anlamını taşır. Bunlar niye kapanıyor? Şimdi, yeni açılan iş yerlerinin yüzde 30'u bir yılını dolduramıyor. Bunun sebebi ise kuralsız ticaret. Ülkemizde, maalesef, kuralsız ticaret aldı başını gidiyor, ticarete bir kural konulamadı. Herkes her işi yapıyor, her istediği yerde yapıyor. Durum böyle olunca işi bilen ile bilmeyen de birbirine karışıyor ve esnaf bir yandaki esnafa zarar vererek iş yerlerinin kapanmasına neden oluyor.

Önemli diğer bir konu da perakende sektörünü düzenleyen yasanın bir türlü Türk toplumuna doğru dürüst kavuşturulamaması. AVM'ler özellikle 2000'li yıllarda kurulurken -bunu o zaman çok dile getirdik- AVM'lerin maalesef bir yasası çıkarılamadı ve geldi, şehirlerin en güzide yerlerine AVM'ler konuşlandı ve konuşlandığı her yerde en az 52 meslek dalına ve 2 binin-3 binin üzerinde esnafımıza zarar verdi. En başında hep söyledik, bunlar Avrupa'da şehrin en az 30 kilometre dışına çıkarılıyor, yerli esnafa zarar vermiyor diye o kadar mücadele etmemize rağmen maalesef bunun bir kuralı konulmadı, şehirlerin merkezlerine konuşlandılar. Bununla beraber -bütün arkadaşlar söylüyor- her sokağın girişinde ve çıkışında zincir market var. Şimdi, böyle olunca pandemide bile esnaf ve sanatkârlar iş yerlerini kapattı, KOBİ'ler iş yerini kapattı ama maalesef AVM'ler ve zincir marketler bu işte ödüllendirildi; ceza ise maalesef küçük esnaf ve sanatkârlara kesildi. Hâl böyle olunca esnafımız günden güne erimeye başladı, günden güne zayıflamaya başladı.

Değerli arkadaşlar, ülkemizde çok ciddi bir sorun da mesleki eğitim meselesi. Çıraklık eğitim merkezleri çöküyor ve zayıflıyor. Yarınların ustalarını bulamayacağız, dolayısıyla şu mesleki eğitime bir el atmamız gerekiyor ve çıraklık eğitim sistemini güçlendirmemiz gerekiyor. Yoksa yarınlarda evimizde musluk değiştirecek usta bulmakta zorlanacağız, o yüzden de bir an önce çıraklık eğitim sisteminin orta bölümünün açılması lazım. İmam-hatiplerin orta bölümü açılıyorsa çıraklık eğitimin de pekâlâ orta bölümü açılabilir.

Değerli milletvekilleri, esnaf, sanatkârın en büyük sorunlarından birisi de SGK, SGK'yle ilgili BAĞ-KUR'lu esnaflarımız. BAĞ-KUR'lu esnaflarımız maalesef primini bile ödeyemez durumda şu an. Küçük esnaf, sanatkâr primini ödeyemiyor, 4 bin liranın üzerinde bir prim var. Böyle olunca esnafımız bu sosyal güvenlik yönünde tüm Mecliste çalışan arkadaşlarımızdan en azından bir kolaylık beklemekte, primlerinin düşürülmesini beklemektedir. Ayrıca hep konuşuyoruz, esnafın yanında çalışan ile kendisi arasında büyük farklar var. Sayın Cumhurbaşkanı da çıktı meydanlarda bağırdı: "Ben 9000 prim gün sayısını 7200 prim gün sayısına düşüreceğim." diye. Ama maalesef o günden bu tarafa herhangi bir şekilde bir adım atılmadı ve esnafımız oldukça zor günler geçiriyor ve Meclisten de umutla yeni gelecek haberleri bekliyor. Emekliliğine gelince esnaf, sanatkârımızın...

BAŞKAN MEHMET MUŞ - İlave bir dakika veriyorum.

TALAT DİNÇER (Mersin) - Teşekkür ediyorum Sayın Başkan.

Ülkemizde en düşük emekli maaşını esnaf, sanatkâr alıyor; 7.500 lirayla hayatını geçirmeye çalışıyor. Dolayısıyla bu emeklilik sisteminin de bir an önce düzenlenmesi gerektiğini düşünüyorum. Yani EYT çıktı, ihya hakkı tanınmadığı için esnaf maalesef emekli olamadı, geriye dönük borçlanmasını bir türlü gerçekleştiremedi. İhya hakkı ve bu tescil sorununun da bir an önce giderilmesi gerektiğini düşünüyorum.

Değerli milletvekillerimiz, esnaf-tacir ayrımında büyük sıkıntı yaşanıyor Sayın Bakanım. Yani artık esnafı köşe başındaki küçücük bir seyyar gibi düşünmemek gerekli; bu kadar ekonomimiz büyürken esnaf, sanatkârın da bir tanımının ve yasasının yeniden çıkarılması gerektiğini düşünüyoruz. Esnaf-tacir ayrımı ve Esnaf Kanunu'nu yeniden bir elden geçirelim; esnaf teşkilatlarımız da gerçekten zor günler geçiriyor, onların da biraz sorunlarına el atalım diye düşünüyorum.

Değerli milletvekillerimiz, esnaf krediye ulaşamıyor...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

TALAT DİNÇER (Mersin) - Toparlıyorum bir dakikada.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Dinçer, bir dakika verdim, doldu; tamamlayın.

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Sayın Başkan, laf atılmıştı ya, savunmasını yapsın.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Yok, boş verin savunmayı.

Arkadaşlar, toparlayalım, soru-cevaba geçeceğiz.

Buyurun, toparlayın lütfen.

TALAT DİNÇER (Mersin) - Teşekkür ediyorum Sayın Başkanım.

Esnaf, sanatkâr son günlerde krediye ulaşamıyor. Kredideki en büyük sorunlardan bir tanesi yeterli plasman gelmiyor yani şu an kooperatiflerimiz hâlâ daha şubat ve mart ayındaki ihtiyaçlarını yani talepleri karşılamaya çalışıyorlar, bununla ilgili acilen bir plasman sağlanmalı ve bununla beraber, özellikle son günlerde yaşanan bu ekonomik sıkıntılardan dolayı bankalar, finans sektörü pos makinelerinin komisyon oranlarını çok yükselttiler, dolayısıyla esnaf pos kullanmaktan kaçıyor. Aynı zamanda da burada da halkımız da bu konuda büyük sıkıntılar çekiyor, cebinde nakit parası olmayan tüketicilerimiz nakit para olmadığı için kredi kartına yönlenmek istiyor fakat komisyonların yüksekliğinden dolayı da maalesef iş yerlerimiz bu pos makinesini kullanmaktan imtina ediyorlar.

Teşekkür ediyorum Sayın Başkanım, sağ olasın.