NİMET ÖZDEMİR (İstanbul) - Sayın Başkan, Sayın Bakan, Değerli Komisyon üyeleri, kıymetli katılımcılar; hepinizi selamlıyorum.

Konuşmama başlamadan önce belirtmek isterim ki hepimiz memleket yararına buradayız ve aynı amaç etrafında birleştiğimize inanmak istiyoruz. Milletimizin bize verdiği vazifenin gereği olarak eksikleri göstermek, yanlışları bildirmek ve katkı sağlamak için buradayız.

Sayın Cumhurbaşkanı 8 Temmuz 2011 günü Mecliste yaptığı konuşmada 2023 ihracat hedefini 500 yüz milyar dolar olarak açıkladı. Ne var ki Bakanlık tarafından yayınlanan bültene göre dokuz aylık toplam ihracat 187 milyar dolar olarak ilan edilmiştir, geçen yıl ise 254 milyar dolar. Gidişata bakılırsa bu yıl da benzer bir sonuç alınacağını öngörmek mümkündür, Cumhurbaşkanının hedeflerinin gerisindeyiz.

Sayın Bakan, siz bu hedefleri ne kadar gerçekçi buluyorsunuz? Sizce neden hedeflerin bu kadar gerisinde kalındı?

Sayın Bakan, dikkat çeken sorunlardan biri de personel yetersizliğinden dolayı gümrüklerde yaşanan gecikmelerdir, artan bekleme süreleri ciddi maddi kayıplar yaratmaktadır. Kimi zaman bu süre içinde ödenen bedeller ürün ücretlerini dahi aşmaktadır. Özellikle Kapıkule ve Bulgaristan Sınır Kapılarındaki geçişler üç güne kadar uzamakta, günlüğü 300 euroyu bulan bekleme maliyetleri dış ticareti olumsuz etkilemektedir. Gümrüklerdeki eksiklikleri giderebilmek adına işlem hacmini artırmaya yönelik bir projeniz var mı? Bunca üniversite mezunu işsiz gencimizi bu alanda istihdam etmeye dönük bir çalışmanız var mı?

İhracatçılar için eğitimli iş gücü açığı her geçen gün daha da artıyor. Dünya Bankası Girişim Anketi'ne göre 2013 yılında eğitimsiz iş gücünü engel olarak gören ihracatçıların oranı yüzde 1,6 iken bu oran 2019'da yüzde 22'ye ulaşmıştır. Kalifiye eleman açığını gidermek ve girişimcilere motivasyon kazandırmak için bir projeniz var mı?

Sayın Bakan, son yıllarda Avrupa'ya ihraç edilen ürünlerde, özellikle taze gıdalarda reddedilme oranlarında kayda değer artış söz konusudur. Avrupa Birliği Gıda ve Yemde Hızlı Uyarı Sistemi'nde ülkemizden giden ürünler hakkında yüzlerce olumsuz bildirime rastlıyoruz, hâliyle bu ürünlerin pazara sürülmeden imha edilmesi gerekiyor. Nitekim bu durum tonlarca gıdanın ve dolayısıyla millî servetin hiç edilmesi anlamına geliyor. Yayınlanan yıllık ekonomik rapora göre gıda enflasyonu yüzde 96,17 olarak tespit edilmiştir. Vatandaşın her geçen gün daha da yoksullaştığı böyle bir enflasyon ortamında bu denli bir israf sizce kabul edilebilir mi? Avrupa Birliğiyle ticari ilişkilerimizin önemi göz önüne alındığında bu tür vakalar sizce de bir itibar kaybı yaratmıyor mu? İtibar kaybından doğacak olan maddi zararlardan sizce kimler sorumludur, engellenmesi konusunda neler yapmayı düşünüyorsunuz? Ekonomik raporda Avrupa bölgesine yönelik ihracat performansındaki baskıdan bahsedilmiş fakat buna gerekçe olarak hep dış gelişmeler işaret edilmiş, hiçbir öz eleştiriye rastlayamıyoruz. Oysa Avrupa'ya ihraç edilen taze gıdaların reddedilme oranı dikkate alındığında sorunların uzakta olmadığını görüyoruz. Sağlıklı bir üretim yapısı oluşturmadan sağlıklı ve sürekli gelişen bir ticaret de mümkün olmaz. Bu bağlamda Bakanlık olarak nerelerde eksik veya hatalı olduğumuzu düşünüyorsunuz?

Son olarak, 1996'da dâhil olduğumuz Gümrük Birliği Anlaşması'nın Türkiye'ye ticari, ekonomik kayıp yaşattığı uzmanlar ve akademisyenler tarafından ifade edilmektedir. Meydana gelen ticari kayıpların belirlenmesi ve önlenmesi konusunda çalışmanız var mıdır? Anlaşmanın revize edilmesi konusunda Bakanlık olarak bir girişimde bulunmayı düşünüyor musunuz? Üretim ve ihracat birbirinden bağımsız parçalar hâlinde düşünülüp değerlendirilmemeli, sürecin her safhası dikkatli denetlenmeli. Bu tür hassasiyetler göz ardı edildiği müddetçe alınan tedbirler, sunulan projeler nafile kalacaktır.

2024 yılı bütçesinin memleketimize hayırlı olmasını diliyorum.