MİKAİL ARSLAN (Kırşehir) - Sayın Başkan, Sayın Bakanım, değerli Komisyon üyesi arkadaşlarım, değerli Bakanlık bürokratları; ben de konuşmama başlamadan önce hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Bakanlık bütçesinin Orman Genel Müdürlüğü, Devlet Su İşleri, Meteoroloji Genel Müdürlüğü ve Türkiye Su Enstitüsü bütçelerinin hayırlı olmasını diliyorum.

Tabii, Sayın Bakanımızın akademisyen kişiliği, büyükşehir belediye tecrübesi, İstanbul'un içme suyu problemini halletmiş olması, dere ve taşkın ıslahı yapmış olması ve arkasından Bakanlık noktasında da başarılı projelere imza atmış olması gerçekten bizim için sevindiricidir. Teori ile pratiği birleştiren bir tecrübeye sahip, o konuda şanslı olduğumuzu düşünüyoruz.

Her ne kadar Türkiye su zengini bir ülke gibi sayılsa da aslında öyle olmadığını ifade etmekle başlamak istiyorum. Özellikle, yılda kişi başına düşen ortalıma kullanılabilir su miktarı bin metreküp ile 3 bin metreküp arasındaki ülkeler su fakiri ülkeler olarak kabul ediliyor. 3 bin ilâ 10 bin metreküp arasında yeterli suyu olan ülkeler statüsünde oluyorsunuz. Su kullanımınız 10 bin metreküpten fazlaysa su zengini sayılıyorsunuz. Ülkemizdeyse, Türkiye'de su kullanımı 1.600 metreküptür yıllık kişi başına, bu da bizim su fakiri ülkeler arasında olduğumuzu gösteriyor. Buna rağmen, hidroelektrikte enerji payımız 2015 yılı itibarıyla yüzde 25,8'dir elektrik üretiminde, bu da suyun iyi kullanıldığı manasına geliyor.

Önümüzdeki yıllarda Türkiye genelinde sıcaklıkların 2,5 derece ilâ 3,5 derece arasında artacağı, yağışlarınsa yüzde 25 ilâ 35 azalacağı düşünülürse suyun ne kadar önemli bir yönetim planına ihtiyacı olduğunu da gösteriyor. Dolayısıyla, su kaynaklarının çok ciddi ve düzenli bir şekilde kullanılması gerekiyor, iyi muhafaza edilmesi gerekiyor. Özellikle, su kaynaklarının büyük bir kısmı tarım sektöründe kullanılıyor, tarımdaki sulama faaliyetlerinde kullanılıyor. Bu, su kullanımının da, klasik yöntemlerle, çok büyük kayıplara neden olduğunu biliyoruz. Modern yöntemlerle kullanıldığı takdirde bu kayıpların yüzde 5 ilâ 20 arasında azaldığını da bilmekteyiz.

Benim kendi bölgemde, özellikle kuru tarım yapılan bölgelerde sulu tarıma geçildiğini, sulu tarıma geçildiği takdirde de yer altı içme suyu kaynaklarının hızlı bir şekilde tüketildiğini görüyoruz. Özellikle yağmurlama sistemiyle çok israflı bir şekilde su kullanımı yapılmakta ve bunlar illerin ve ilçelerin aslında içme suyu kaynaklarını oluşturmakta. Bunlar bir müddet sonra sürdürülebilir olmaktan çıkıp içme suyu sorunlarıyla şehirler karşı karşıya kalma durumunda kalacaklardır.

Özellikle, bu ceviz ve badem eylem planı son derece önemlidir, bununla ilgili çalışmalar yapılıyor. Gerçekten cevizin ve bademin kullanılabilir olması, istihdam oluşturması, ekonomiye katkı sağlayabilmesi için ceviz ve badem ormanları şeklinde orman alanlarının, büyük ölçekli orman bölgelerinin oluşturulması gerekiyor. Bununla ilgili çalışmalar yapılması, büyük hazine arazilerinin satışları, bin dönümden 1.500 dönümden fazla araziler satılıyor Sayın Bakanım. Bunlar ceviz ve badem ormanı olabilecek, hayvancılık yapılabilecek bölgeler ve arsalar. Bunlarla ilgili Maliye Bakanlığıyla bir koordinasyon sağlanmasının faydalı olacağını düşünüyoruz. Özellikle tescil harici alanlar var. Siz teknolojiyi ve coğrafi bilgi sistemini son derece iyi kullanan bir Bakanlıksınız. Bu tescil harici alanlarda her ne kadar Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı kullanmakta, bir kısım mera alanlarını kullanmaktaysa da bunların Çevre, Orman ve Su İşleri Bakanlığımızla beraber düşünülmesi kanaatindeyiz. Köy tüzel kişiliklerine Ceviz Eylem Planı çerçevesinde hibe yardımlar yapılıyor ama tüzel kişilere yüzde 1,8 faizle kredi veriliyor. Ben, tüzel kişilere de hibe yardımı yapılmasının daha doğru olduğunu, bu yapılamıyorsa şayet, faizsiz kredi verilmesinin faydalı olacağını şahsen düşünüyorum.

Özellikle baraj havzalarının değerlendirilmesi konusunda da bir çalışma yapılması lazım. Siz her ne kadar bu çalışmaları yapıyorsunuz, teşvik ediyorsunuz, destekliyorsunuz ama biraz daha gayret edilmesi gerekir çünkü baraj havzaları doğal su kaynaklarıyla yan yana ve etrafında kamulaştırılmış veyahut da kamuya ait olan araziler var. Bunların yeşil kuşak projeleriyle, peyzaj projeleriyle, rekreasyon ve günübirlik tesislerle desteklenmesi gerekiyor, hatta spor tesisleriyle desteklenmesi gerekir. Mesela Hirfanlı Baraj Gölü Ankara'ya yakın, Kayseri'ye, Nevşehir'e yakın, bu Hirfanlı Baraj Gölü'nün etrafında turistik alanlar var, insanlar gidiyorlar, burada plaj ve yüzme ihtiyaçlarını karşılamaya çalışıyorlar ve ölümlü boğulmalar oluyor. Su kalitesi de tabandan dolayı iyi değil. Bunların yanlarına yüzme havuzları yapılabilir, bunu Spor Genel Müdürlüğüyle koordine edebiliriz, onlar bu projeleri destekliyorlar. Devlet Su İşlerimiz de bu tür projelere destek verirse güzel rekreasyon alanları, dinlenme ve gezinti alanları da oluşacaktır ve ağaçlandırma çalışmaları da doğal olarak desteklenecektir.

Nuh'un Gemisi Ulusal Biyolojik Çeşitlilik ve Veri Tabanı Projenizin son derece önemli olduğunu düşünüyoruz. Özellikle "Nuh'un Gemisi" ismi son derece orijinal ve iyi düşünülmüş ve çok iyi ifade ediyor, kendisiyle ne yapılmak istendiğini ifade ediyor. İsmini kim düşündüyse ona özellikle teşekkür ediyoruz. Bununla ilgili veri girişinde de büyük bir artış sağlanmış; 2014'te 518 bin 642, 2015'te 984 bin 692. Bunun da ne kadar önemli olduğunu gösteren bir argümandır.

Yine, bu estetik ıslahı da her ne kadar ırmak kenarlarında yapıyorsunuz ama özellikle Gülşehir ile Kesiköprü arasında da turistik bir alan var, Kızılırmak kenarında. Devlet Su İşleri kısım kısım yapıyor ama burası da estetik bir şekilde ıslah edilirse çok önemli olur. Çünkü, Kültür Bakanlığını ilgilendiren bir yönü var. Bu yol tarihî İpek Yolu'yla örtüşmekte, hemen kenarında tarihî İpek Yolu var ve burada çeşitli bina tipleri...

ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANI VEYSEL EROĞLU (Afyonkarahisar) - Bir daha söyler misiniz?

MİKAİL ARSLAN (Kırşehir) - Kesikköprü ile Gülşehir arasında.

Yani, güzel bir görüntü meydana çıkar düşüncemiz var.

Özellikle çok güzel millî parklarımız var. Bence bunların tanıtımında sorunlarımız var Sayın Bakanım. Özellikle, mesela örnek olarak söylüyorum, bunların her birini tek tek söyleyebiliriz ama Yedigöller'in yol problemi vardı, belki şimdi yapılmıştır. Tesis iyileştirme gerekiyor. Özellikle İnternet, elektrik kullanımında sorunlar var. Buranın tanıtımı iyi yapılabilirse, buraya özgün projeler gerçekleştirilebilirse yatırımcılar bu bölgeyi kiralayabilirler, yatırım yapabilirler, uluslararası ziyarete açılabilir. Yani, bu konu gerçekten son derece önemli. Yedigöller dünya harikası bir yerdir ama gerçekten hem Türkiye'de bunu tanıyamıyoruz hem de dünyaya tanıtamıyoruz. İnşallah, nasıl Çanakkale'yi Türkiye gündemine taşıdıysanız Yedigöller'i, Spil Dağı'nı ve diğer bahsettiğimiz millî parklarımızı bu şekilde tanıtabiliriz.

Mağaracılık alanında da, Sayın Bakanım, sizin park alanlarınız içerisinde, millî park alanı içerisinde olan mağaralar hizmete açılıyor, turizme açılıyor ama bunun dışındaki mağaralarda maalesef bunlar sağlanamıyor. Belki tabiat parklarında bunlar yapılabilir. Bunları hizmete açmak da gerçekten bir sorun. MTA bunlarla ilgili çalışma yapıyor, Kültür Bakanlığı bir çalışma yapıyor ve bunlarla ilgili de ödenekler ayrılması gerekiyor ve hizmete açılması gerekiyor.

ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANI VEYSEL EROĞLU (Afyonkarahisar) - Listeye aldık, arkadaşlar tabiat parkına...

MİKAİL ARSLAN (Kırşehir) - Peki.

Kırşehir'de Hindi Dağı diye bir mağara var, içinde arkeolojik havuzlar var ama içine girilemiyor, sadece farklı metotlarla girebiliyorsunuz. Seyfe Gölü havzası... Bu sizin bahsettiğiniz tabiat turizmi master planı son derece önemli bir çalıma.

Bu Seyfe Gölü, Sayın Bakanım, son derece ilginç. Burada, içerisinde bir arkeolojik höyük var, yanında flamingolar -kuş cenneti diye biliniyor- ve yine ekolojik denge açısından su kaynakları var ve güzel bir alan. Siz de burayla ilgili çalışmalar yapıyorsunuz. Bunların hepsinin birleştirilerek, bütünleştirilerek yeni bir çalışma yapılması hâlinde ise buranın son derece daha iyi tanıtılacağını biliyoruz, ekolojik çalışmalarla bunun destekleneceğini biliyoruz.

Göletlerle ilgili... Sayın Bakanım, daha önceki süreçte Devlet Su İşlerinin belli bir hacimde olan alanlarla ilgili çalıştığını, bu göletlerin bir kısmını Köy Hizmetlerinin yaptığını -şimdiki il özel idarelerine devroldu- ve bu göletler maalesef işletilemiyor, kullanılamıyordu. Şimdi, bunlara el attınız, teşekkür ediyoruz, tebrik ediyoruz, çok önemli bir eksikliği giderdiniz, millî bir kaynağı kullanabiliyoruz artık. Orada tarumar olmuş, kullanılamayan göletlere el atıyorsunuz ve daha önemli bir şey yapıyorsunuz, bunları açık kanaldan borulama sistemine geçiriyorsunuz, bu çok önemli ama bundan daha önemlisi Sayın Bakanım, toplulaştırma meselesi. Daha önce toplulaştırma meselesini Tarım Reformu Genel Müdürlüğü yapıyordu. Bunlar da sulu tarım olan yerlere yapıyorlar bunu fakat siz su yönetimi açısından ileri bir düzeydesiniz, bilgi birikiminiz var ve dolayısıyla, siz 2009 yılından itibaren de bunlarla ilgili...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

(Oturum Başkanlığına Başkan Süreyya Sadi Bilgiç geçti)

BAŞKAN - Lütfen toparlayalım.

MİKAİL ARSLAN (Kırşehir) - Tarım Reformu Genel Müdürlüğüyle bu göletlerin kullanımı açısından, fizibil kullanımı açısından sanki bir kullanım gerekliliği ortadadır. Gerçekten burada da sorunlarla karşılaşıyoruz.

Ayrıca, bu keklik, süne ve bıldırcın salınımı da çok önemlidir. Kısım kısım bizim bölgelerde keklik salınımı yapıldı ama keklikler süne peşinde, avcılar da keklik peşinde zaman geçiriyorlar. Bunların biraz daha yaygınlaştırılması ve halkın bunların avlanmaması konusunda bilinçlendirilmesi gerekiyor.

Yamula Projesi bizim açımızdan son derece önemli, sadece bizim değil, Kayseri, Nevşehir, Kırşehir, Yozgat illerini ilgilendiren çok büyük, devasa bir proje. Bizi de çok heyecanlandıran bir proje. Toprağımızı kıymetlendirecek, tarımı bereketlendirecek bir proje. Bununla ilgili proje ihalesi yapıldı ama bu proje bittikten sonra bunun ödenekleri acaba sağlanabilecek mi, ilk kazma vurulabilecek mi ve ne zaman başlayacak, ne zaman bitecek, bilmiyoruz.

Kocabey Kavaklığı 1.200 dönüm civarında, Kapadokya bölgesine çok yakın, Kızılırmak'ın hemen kenarında. Buranın Devlet Su İşleri tarafından Millî Parklar Genel Müdürlüğümüze kiralanarak uygulama projelerinin hemen yapılması ve bunların bir kısmının Bakanlık, bir kısmının da kiralama suretiyle özel müteşebbislere yaptırılmasının bölgeye bir katkı sağlayacağını düşünüyoruz.

Ayrıca, Orta Anadolu Gelişim Projesi konusu var, bununla ilgili de gündemimizde böyle bir proje var fakat köylüleri de desteklemek gerekiyor Sayın Bakanım, çünkü bu projeleri yaşatacak olan, geliştirecek olan köylülerdir. Köylülerin orada yaşayabilmesi için, hayatlarını devam ettirebilmesi için bu köylülerimizin altyapısına da destekler verilmesi gerekir, onların altyapılarının iyileştirilmesi gerekir çünkü köylüler bu konuyu sürekli bize, gündeme getiriyorlar, bu projeleri de desteklememiz lazım. Su ağaçla güzeldir, su toprakla beraberdir ama su, ağaç ve insan birbirini bütünlüyor. Dolayısıyla, bu konuyu da önemsediğimizi ifade etmek istiyoruz.

Son bir konuya daha değineceğim, Sayın Bakanım, vaktinizi almamak için. Kızılırmak'ın hemen kenarında termal kaynaklarımız var, sıcak su kaynaklarımız var. Kırşehir'in her tarafında neredeyse sıcak su kaynakları var ama hemen yanı başında su kaynağı da var, Kızılırmak ve burada hazine arazilerimiz de var ve toprağı da son derece mümbit. Kırşehir'in eski adı gül şehridir, güllerin şehridir. Burada orkide ve gül yetiştiriciliği, çiçekçilik yapılabilir. Hollandalıları davet ettik bu bölgeye, "İlgilenebiliriz, yatırım yapabiliriz." dediler ama onların mezat idaresi buna izin vermeyecekmiş gibi bir ifadede bulundular. Biz kendimiz bunları yapabiliriz Sayın Bakanım. Çiçekçiliği bu bölgede, alanı mevcut, termal kaynakların hemen yanı başında, hemen yanında Kızılırmak var yani su da var. Dolayısıyla, bu orkide ve gül yetiştiriciliğiyle ilgili, bu bölgede çiçekçilikle ilgili bir çalışma desteklenirse çok önemli bir istihdam kaynağı ve katma değer bölgeye kazandırılmış olur diye düşünüyoruz.

Tekrar Bakanlık bütçesinin hayırlı olmasını diliyor, başarılar diliyorum.