ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Teşekkürler Sayın Başkan.

Ben bu torba düzenlemesinde taşeronlarla ilgili ya da emeklilikte yaşa takılanlarla ilgili bir madde olmasını umut ediyordum ama onlara yer verilmemiş. Torba kanun teklifinde, fiyat istikrarının sağlanmasına yönelik fiyat istikrar komitesinin kurulmasıyla ilgili daha önce iptal edilen bir düzenleme yer alıyor. Ben bu süreçle ilgili bir değerlendirme yapmak istiyorum. 2014 yılında Gıda ve Tarımsal Ürün Piyasaları İzleme ve Değerlendirme Komitesi kuruldu. Ülkemizde gıda ve tarım ürünleri piyasasını yakından takip etmek amacıyla kurulan bu komitenin sekreteryası 2016 yılında Merkez Bankasına devredildi. Farklı bakanlıklar ile bazı kamu kurumlarının iştirak ettiği Komite de fiyat istikrarı sağlanamadı.

2004 yılından itibaren belediyelerin yetkisi alınıp Tarım ve Orman Bakanlığına denetim yetkisinin çekilmesi zabıta fiyat kontrolünü de ortadan kaldırdı, Tarım ve Orman Bakanlığı bu bağlamda yeterli yapılandırılamadı. Fiyatlara yönelik, AKP iktidarları tarım ürünlerinde gümrük vergilerini sıfırladı, ülkeyi ithalata bağladı, çözüm olmadı.

Hal Yasası 2012 yılında çıkarıldı "Yüzde 25 ucuzluk oluşacak." diyen Bakanlığın sözü havada kaldı, ucuzluk yine olmadı.

2016'da erken uyarı sistemiyle gıda arzı izleneceği duyuruldu, sonuç gelmedi.

2017'de hal ve market fiyatları nedeniyle, uzman personel aracılığıyla fiyat farklarının takibe alındığı duyuruldu, bu da lafta kaldı.

2019 yılında yine Hal Yasası tartışıldı, komisyonculuğu kaldırıp marketlere sözleşmeli üretim yolu açıldı; fiyatlar düşmedi, tarladan rafa marketlerde fiyatlar katlayarak geldi.

2019 yılında büyük kentlerde Tarım Kredi ucuzluk çadırı açıldı, seçim bitti, çadırlar gitti.

2019'da "Stokçuluk yapıyor." diye patates, soğan deposu basıldı, üretici terörist ilan edildi, çiftçi üretimden uzaklaştı.

2021 yılında 6 zincir markete Rekabet Kurulu kartelleşme cezası kesti, fırsatçılık suçlaması yapıldı, fiyatlar gerilemedi, hatta arttı.

2022 yılında da Bakan Nebati "Enflasyonla mücadele timleri kurduk." dedi, fahiş fiyat timlerini gören olmadı. Ardından Tarım Kredi market sayısı artırıldı. Çözüm, ticari işletme kooperatifinin 33 ürününde Cumhurbaşkanının talimatıyla fiyat indirildiği söylendi, otuz üç günde fiyatları katlayarak devam etti.

Kısacası, AKP iktidarı düğmeyi tarımda yanlış iliklediği için sorunlar bitmiyor.

Bakana sordum "Bir yılda 5 lira 90 kuruştan 30 liraya çıkan şekerin kilosu için özelleşen şeker fabrikalarının fiyatlarına müdahale edecek misiniz?" dedim. Yanıt: "Fabrikaları özelleştirirken fiyat belirleme yetkisi özel fabrikalara bırakıldığı için müdahale şansımız yok. Ayrıca, serbest piyasa ekonomisine müdahalemiz söz konusu değil." diye cevap verdi. Bu durumda neyin istikrar komitesini kuruyorlar? Böyle bir maddeye niye gerek duyuluyor? Çünkü serbest piyasa ekonomisinde böyle bir kontrolü yapabilme yetkisi doğal olarak da ortadan kalkıyor. Tarımda üretici fiyat endeksi yüzde 200'leri aşmış, TÜİK'e göre dahi bu rakamlar bu noktaya ermiş; yapılması gerekli olan, raftaki ürünün fiyatını indirmeye girdi maliyetlerinden başlamak gerekiyor. Eğer siz akaryakıt fiyatlarını düşürmezseniz, üretim aşamasından sonra ürünün gideceği noktaya nakliyesiyle de fiyatları katlarsınız. Elektrik, tohum, ilaç, gübre fiyatları durmadan, sulama suyuyla ilgili çiftçinin yaşadığı sorunlar görmezden gelinerek bu sorunlar çözülemez. O anlamda fiyat istikrar komitesi kurulsa da Türkiye'de fiyatların düşmesi olası değil. Şu anda seralarda üretilen ürünler Adana'dan, Antalya'dan İstanbul'a, Ankara'ya getirilecek. Daha nakliye aşamasında her ürünün fiyatına kiloda zam geliyor. Vatandaş gıda rafta olsa bile alamayacak ekonomik duruma düşürüldü, büyük bir sıkıntı içinde. Gıdaya erişimde sorun yok ama gıdayı alabilmede sorun var.

Bu anlamda, kurulacak komitenin de sorun çözmekten öte yalnız göz boyamaya yönelik olacağını düşünüyor, teşekkür ediyorum.