BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Teşekkür ediyorum Başkanım.

Tabii, arkadaşlarımız bazen diyorlar ki: "Yirmi yılda çok demir yolları yaptık." Ben bir hatırlatma sadece... Kemal Bey Sivas, Samsun üzerinden örnek verdiği için söyleyeyim, Sivas'ın Yıldızeli ilçesine bağlı Kalın'dan başlayıp Samsun'a ulaşan hattın uzunluğu, Metin ağabey, 431 kilometre. O günün şartlarıyla yani kazmanın ucuyla başladığı tarihte -1934 mü 1935 mi emin değilim, o tarihte bitti- yedi yıl sürdü; demek ki 1927, 1928'de başladı. O günkü teknolojiyi düşünün, yani o günkü teknolojilerle 431 kilometre yolu bu kadar zamanda yapmışız. Peki, ilk ihalesi ne zaman yapıldı? Habib ağabey bilir. Modernizasyonunu yapacağız aynı hattın, yeni hat yapmıyoruz. Bakın, yedi yıl içerisinde biz yapılmış hattın modernizasyonunu bitiremedik. 2015'te hat kapandı, biz neredeyiz şimdi? 2022'deyiz. Kaç yıl geçti? Yedi yıl. Bugünkü teknoloji ile o günkü teknolojiyi bir mukayese ettiğiniz zaman yani bugünkü teknolojiyle bunun en az 4-5 katı yapmamız lazım. Bazen de arkadaşlar diyor ki: "Ya, demir yolu yaptık, yapıyoruz." Tabii, emeği geçenlerden her zaman Allah razı olsun, takdir ediyoruz; güzel de Metin ağabey Demiryollarına demir yolunu sormayalım da millî eğitimi mi soralım?

METİN GÜNDOĞDU (Ordu) - Demir yolunu sor ağabey.

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Şimdi Millî Eğitim Bakanı da diyor ki: "Öğrenciler olmasa ne kadar kolay olur."

METİN GÜNDOĞDU (Ordu) - Ayhan ağabeye destek de verdim ağabey şimdi.

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Ayhan'a destek veriyor zaten, Kayseri...

METİN GÜNDOĞDU (Ordu) - Sana da veririm ağabey, Samsun'a.

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Eyvallah.

Hatta Samsun'dan iş Ordu'ya uzanmalı.

METİN GÜNDOĞDU (Ordu) - Tabii, onun için...

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Ordu üzerinden Hopa'ya uzanmalı. Neden? Sadece şu an Karadeniz'e açılan demir yolu sadece Zonguldak'ta var, bir de Samsun'da var. Hâlbuki bunun daha ileri doğru genişlemesi lazım. Neden? Anadolu'dan gelecek yükün Karadeniz üzerinden...

BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Sayın Yaşar, geneli üzerinde mi konuşuyorsunuz?

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Yok Başkanım, bitiriyorum, sadece onu toparlamak için söyledim.

Yani muhakkak Hopa'ya kadar mevcut sisteme bağlanması lazım. Ben geneli üzerinde fikirlerimi ifade edeceğim.

Teşekkür ediyorum.

BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Peki, teşekkür ediyorum.

Böylelikle önerilerin görüşmeleri tamamlanmıştır.

Şimdi geneli üzerindeki görüşmelere geçiyoruz.

Geneli üzerinde söz almak isteyen üyelerimize ben söz vereceğim.

Evet, Sayın Yaşar buyurun.

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Teşekkür ediyorum Başkan.

Kaldığım yerden devam ediyorum.

Tabii, aynı şekilde, biz bugün Doğu Ekspresi'nin Kars vilayetimize yaptığı katkıları kelimelerle ifade etmek mümkün değil yani günlük turlar açısından da baktığınız zaman, hakikaten bir nostalji seyahati de dâhil yani bir demir yolunun sadece ekonomiye, yolcu taşımacılığının yanı sıra kültürüne de ne kadar katkıları olduğunu biliyoruz.

Şimdi, Ankara-Samsun hızlı trenden bahsetmiştik. Maalesef Sayın Genel Müdürün sunumunda da yoktu ama Sayın Bakanımızın ifade ettiği gibi işte "Çeltikçi'ye kadar Ankara-Sivas hattı gidiyor; oradan da yolu ayırırız, devam ederiz, en hızlı bir şekilde bitiririz." diyor. Dolayısıyla Ankara-Samsun hattıyla ilgili son durum nedir, plan, proje sonuçlandı mı, bütçesi ne kadar, hangi tarihte bitecek? Bunlarla ilgili bir bilgi rica ediyorum.

Devamında bu arkadaşların da sık gündeme getirdiği 21/(b) maddesi normal şartlar altında olağanüstü şartlarda yapılan ihale yöntemidir yani deprem sırasında, doğal afetlerde, salgın hastalıklarda işin aciliyetine binaen... Hani Rahmetli Demirel'in söylediği bir şey var "Aş taşarken kepçeye paha biçilmez." dediği dönemlerde 21/(b) usulü uygulanır ama maalesef bizde bu geleneksel hâle geldi. Hâlbuki Türk inşaat şirketleri bugün dünyada üst sıralarda, 1'inci veya 2'nci; bu altyapıda da böyle, üst yapıda da böyle. Ne kadar rekabete açarsak bu rakamların o kadar düşeceği hepimizin malumu. Yani artık Türkiye'de bu işleri yapan firmaların sayısı bir elin parmakları kadar değil, düzinelerden daha fazla ama maalesef Türkiye'deki ihaleleri bir incelediğimiz zaman belli firma grupları aldıkları ihalelerle beraber neredeyse Avrupa'nın bile ilk 4'ünde 5'inde yer alan firmalar. Kanunidir, arkadaşlarımız zaman zaman onu ifade ediyor. 21/(b) kanunda var mı? Var ama gerekçeleri de çok açıktır, o gerekçelerin oluşup oluşmadığına da muhakkak suretle bakmak lazım ki ben oluşmadığını düşünenlerdenim. Bu işler ne kadar rekabete açılırsa rakamların da o kadar düşeceği konusunda hiçbir endişemiz yok.

Yine, özellikle bu kazaların önlenmesine yönelik muhakkak ölü noktaların tespit edilmesi lazım. Bununla ilgili özel çalışma yapılması lazım. Bu, hem işin kapasitesini hem kalitesini hem de yolcu güvenliğini artırır.

Son dönemlerde özellikle artan maliyetler dolayısıyla, mazottaki artışlar, kara yolundaki fiyatların artışıyla -bunu 1'inci turda da söylemiştim- bununla ilgili bir projeksiyonunuz var mı? Yani gelecekte, netice itibarıyla tükenen kaynaklardan bahsediyoruz, her zaman rakamların artacağı ortada. Bu manada özellikle yolcu taşımacılığıyla ilgili bir projeksiyonunuz var mı? Özellikle ciddi oranda enerji tüketiminiz var hızlı trenlerden dolayı. Bununla ilgili yenilenebilir enerji kaynakları konusunda, işte "yüzde 35'te" dediniz yanlış hatırlamıyorsam, yüzde 35'ini mi üretiyorsunuz? Özellikle bununla ilgili bir çalışmanız var mı? "Yenilenebilir enerji kaynağı" derken bunlar daha çok güneşten, rüzgârdan herhâlde büyük oranda bahsediyorsunuz. Buna süratle... Çünkü Türkiye bugün en fazla bedeli enerjiye ödüyor. Maalesef işte "Bizim dolarla ne işimiz var?" diyoruz ama Türkiye'nin bugün -gerek güneş enerjisi olsun, hidrolik tesisleri olsun- ürettiği enerjilerin tamamında alım garantisi dolar üzerinden olduğu için, doğal olarak siz de aynı enerjiyi tüketiyorsunuz, aynı hatlar üzerinden bu enerjiyi alıyorsunuz, kendi enerjinizi kendiniz üretmekten başka da çarenizin olmadığının bir kez daha altını çiziyoruz. Dolayısıyla bunun zaten projelerinde genelde fayda maliyet analizlerinden gidilir. Tükettiğiniz enerji ile yapacağınız çalışmaları üst üste koyduğunuz zaman, tahmin ediyorum, bunun maksimum dört beş yılı geçmeyen geri dönüşümleri vardır -zaten zarar eden bir kurumsunuz, ciddi de enerji ödemeniz var- buradan çok ciddi tasarruflar elde edebileceğinizi düşünüyorum. Bu konuyla ilgili bir çalışmanız var mı, şu an kurumun ne kadar kurulu güce ihtiyacı var? Tabii "kurulu güç" derken gerçek manada enerjiye ne kadar ihtiyacınız var? Kurulu güç başka bir şey, üretilebilen aktif enerji miktarı farklı bir şey. Yani tükettiğiniz enerjiye yönelik ne kadar bir çalışmanız var, ne kadarını kendi kaynaklarınızdan sağlıyorsunuz? Bundan sonraki projeksiyonunuz nedir, gelecekte bununla ilgili ne yapmayı planlıyorsunuz?

Tabii, özellikle demir yolunun en önemli yatırımlarından biri yatırımlara başlamadan önce iyi bir mutfak çalışması. Yani bu proje çalışmalarına lütfen gerekli önemi verin, projelerde doğru düzgün çalışamadığınız sürece, maliyetleri doğru yönde tespit etme şansınız oldukça zayıf. Onun için, bizdeki proje maliyetleri genelde keşif bedelinin hatta yüzde yarımına kadar düşüyor. Hâlbuki uluslararası arenada bu proje hizmetleri yaklaşık yüzde 2 mertebesindedir; yüzde 2, yüzde 3 ama iğneden ipliğe aradığınız bütün sorulara cevap bulabileceğiniz, hattın güzergâhının tespitinden tutun, jeofizik, jeoloji etütlerine varana kadar... Zaten o yolun da kendine göre bir ekonomisi var. Benim önerim buradan, muhakkak mutfakta daha iyi çalışmalısınız yoksa bir telefonla "Yarın temel atıyoruz." dediğiniz andan itibaren Türkiye'de maalesef şu ana kadar bizim demir yollarında gördüğümüz göç yolda dizildi, hiç olmazsa bundan sonra yolda dizilmesin de mutfakta çalışma yapılsın. Bu manada yaptığınız ya da yapacağınız yatırımlarla ilgili böyle ve yine bu müşavirlik hizmetlerini satın alma yöntemiyle mi yapıyorsunuz yoksa bağlı bulunan Daire Başkanlığınız, Genel Müdürlük Yardımcılığı maharetiyle mi yapıyorsunuz; bununla ilgili bilgi verebilir misiniz?

Tabii, aynı şekilde, "Ankara-Samsun" dedik ki ama bu Hopa'ya kadar uzanması lazım gelen bir hat. O, projeksiyonda var mı? Karadeniz'i boydan boya geçip hiç olmazsa Gürcistan üzerinden belli bir sisteme bağlanabilir. Bakü-Tiflis üzerinden bağlanıp işte o hattın bir alternatifi de eğer Hopa üzerinden bağlanabilirse, oraya kadar bu hattı götürebilirsek hem yolcu hem de yük taşımacılığı açısından çok ciddi katkıları olacağını düşünüyorum. Özellikle yerli sanayi yani sizin ciddi oranda üretimleriniz var yahut da bu hatlarda makine, ekipman... Belki ilerleyen zamanda bunları konuşacağız ama artık Türkiye'nin kendi lokomotifini üretme gibi de bir zorunluluğu var. Belki siz genel manada, sizin çatınız altında olduğu için... Bununla ilgili çalışmalar ne vaziyette, ilerleyen zamanda ne zaman biz ilk yerli lokomotifimizi, ilk yerli vagonlarımızı -yani yüzde oranları belki vardır düşüktür ama- genel manada bunları ne zaman üretiriz?

Tabii "hızlı tren" demek "teknoloji" demek aynı zamanda. Biraz önce Ayhan Altıntaş Bey buradaydı, artık işin konforu da buna eklenince taşımacılıktaki internetin bile yeterli olmadığından, işte "Wi-Fi" sistemine geçilip geçilemeyeceğini sormuştu. Tren yolculuğu aynı zamanda bundan sonra bir de konfor, bugünkü ekonomik şartlara baktığınız zaman. Size çok ciddi iş düşüyor, dolayısıyla biz Demiryollarına yapılan, yapılacak yatırımları sonuna kadar desteklediğimizi, size her türlü katkıyı vermeye hazır olduğumuzu... Bütün bu eleştirilerimizi söylerken size inşallah ufuk açıcı olur diye düşünüyoruz yani problemleri orta yere koymazsak çözüm üretemeyiz. Nasıl siz bir doktora gidiyorsunuz, önce bir tahlilleri mahlilleri yapıyor, ona göre teşhis koyuyor; bu toplantıyı da lütfen öyle algılayın. KİT Komisyonu daha çok eleştirir ama yanı sıra çözümlerini de söyler. Biz de o çözüm önerileriyle beraber buraya geldiğiniz zaman o gün konuşulanları duymak isteriz, o günden bugüne alınan mesafeleri de görmek isteriz. İnşallah bundan sonraki Komisyon toplantılarında biz Demiryollarını daha az zarar eden, daha hızlı imalat yapan, daha konforlu seyahatin önünü açan yolları yapıyor olarak görürüz.

Çalışmalarınızda başarılar diliyorum.

Teşekkür ediyorum Başkanım.