TACETTİN BAYIR (İzmir) - Şimdi, hazır bu konuya gelmişken aslında balık çiftlikleriyle ilgili de bizim geçmişte gene bu Komisyonda konuştuğumuz bir şey vardı; balık çiftliklerinin kıyıya, denize, karaya verdiği zararla ilgili. Balık çiftliklerinin karadan uzaklaştırılmasıyla ilgili alınmış prensip kararı vardı, bilim adamları da bunun böyle olmasının doğru olduğunu söylüyordu. Şimdi, burada ise olay tam tersine, karaya bağlantı kurulan orman yani kıyıda bulunan orman alanlarının açılmasından bahsediyoruz. Ormandaki su başka bir şey. Deniz kenarına yanaşan ormanın... Ki özellikle Ege'de çoktur bu; Marmaris'te, Bodrum'da, Karaburun'da, Urla'da yani bizim denizin dibine kadar giden ağaçlarımız vardır, ormanlarımız vardır orada. Şimdi, bunun kenarında bir tesis yapılmasının ya da bu tesislerin içerisinde balık dışında, üstelik yani "somon" dediğimiz ve diğer alabalık dışında bir de midye ve istiridye meselesinin girmesinin amacına da cevap verirlerse ben memnun olurum. Yani bir tarafta farklı bir uygulama yapıyoruz, uzaklaştırıyoruz kıyıdan; burada kıyıya çekiyoruz, neden?

BAŞKAN ZİYA ALTUNYALDIZ - Mustafa Bey, buyurun.

BALIKÇILIK VE SU ÜRÜNLERİ GENEL MÜDÜRÜ MUSTAFA ALTUĞ ATALAY - Efendim, ikinci sorudan başlayayım. Midye ve istiridye, özellikle üremesini ve popülasyonunun artmasını istediğimiz canlılar. Yani doğanın belki en önemli kriterlerinden bir tanesidir ki denizdeki suyu süzerek, oradaki partikülleri besleyerek denizin temizlenmesini sağlar midye ve istiridye. Ekonomik değeri de yüksektir bunların. Dolayısıyla, yetiştiriciliğini tavsiye ediyoruz. Örnek verecek olursak İspanya'da 4 bin civarında midye tesisi vardır; ülkemizde yeni yeni 5 ile 10 arasında, gitgide artacak da.

Midye yetiştiriciliği, özellikle istiridye tesisi hiç yok -kurulmasını tavsiye ediyoruz- yer bulamadığı için. Kentlerde kent baskısı altında üreyemiyor, mecburen bunların da kıyıya yapılı olması lazım. Yani balık üretiminin, doğru, suya bir etkisi vardır yani organik madde miktarını artırır ama midye tam tersidir. Dolayısıyla, dünyada da pek çok örneği vardır bilimsel çalışmalarda; midye ve istiridye gibi çift kabukluların suyu temizlemesi. Dolayısıyla, bence bunda tereddüt edilmemeli. Kıyıya yakın olmalarına da... Zaten kentlerin, plajların ve turizm alanlarının dışında yapılıyor. ÇED'e tabii ki dâhil yani Çevre Kanunu'nda herhangi bir değişiklik yapılmıyor. Bu canlıların üretilmesine de imkân sağlamak için illaki kıyıya yakın yerlerde olması gerekiyor.

İki: "Ormandaki tesisler nelerdir?" dediğimiz zaman, balığın özellikle kuluçkahanesi... Yani "kuluçkahane" dediğimiz, böyle, herhangi bir sanayi tesisinin bulunmadığı, temiz suyun aktığı ve sessiz, mümkün olduğu kadar stres oluşturacak etkenlerden, gürültüden uzak ve temiz suyun bulunduğu yerde yumurtalar çıkarılır ve büyütme havuzlarına alınır. Bunların da büyüklüğü, işte, tesisin kapasitesine göre belirlenir. Herhangi bir sanayiyle alakası yoktur. Zaten suda var olan canlının kültür şeklinde üretilmesini amaçlar, herhangi bir sanayi tesisiyle de bağlantısı bulunmamaktadır. Yola ihtiyacı elbette ki vardır. Onun için yol kenarlarına da yapılır yani ormanın tam içine değil, elektriğin ve yolun bulunduğu alanlarda yapılabilirler.

TACETTİN BAYIR (İzmir) - Evet, o zaman buradan şunu çıkarabilir miyiz Sevgili Başkanım: Midye ile istiridye faydalıdır, bir deniz kirliliği söz konusu olmaz ama balıkta aynı şeyi söyleyemiyoruz. O zaman, bu ikisini ayrı ayrı değerlendirmemiz gerekmiyor mu?

BALIKÇILIK VE SU ÜRÜNLERİ GENEL MÜDÜRÜ MUSTAFA ALTUĞ ATALAY - Efendim, balık üretim çiftlikleri zaten başka mevzuatlara göre, kıyıya 1,1 kilometre mesafeden daha yakın olamaz.

TACETTİN BAYIR (İzmir) - Alabalık ve somon için söylüyorsunuz.

BALIKÇILIK VE SU ÜRÜNLERİ GENEL MÜDÜRÜ MUSTAFA ALTUĞ ATALAY - Alabalık ve somon da dâhil, son yıllarda verdiğimiz izinlerin hiçbiri 2 kilometreden daha yakında değildir. Yani bunu mevzuatla da bağladık kendi içimizde, tabii kanun değil ama. Karadeniz'de de yeni somon çiftlikleri belki 3 kilometre, 4 kilometre açığa veriliyor, Karadeniz'de bile. Mesela, Bodrum tarafında bahsedilen balık çiftlikleri -sahipleriyle görüşüldü- kendi talepleriyle 25 tane tesis 3 tane koydan çıkarıldı. "Neredeler?" derseniz, tam Yunan sınırındalar yani Yunanistan sınırına kadar gittiler, oradan sonrasında artık gidebilecekleri yer yok. Gönüllü olarak onlar da uzaklaşıyorlar. Turizmden veya kalabalık bölgelerden ne kadar uzaklaşırlarsa balık çiftliği üreticileri de o kadar memnun oluyor, hem kirlilikten hem stresten uzak kalmış oluyorlar.