BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Şimdi, yani yapı denetim şirketleri, tabii 4708 sayılı Yasa, bir defa, her şeyden evvel "En kötü denetim bile denetimsizlikten daha iyidir." den yola çıktınız. Doğru, ilk yasalar çıktığı zaman maalesef, yüce Türk milleti yenilikler karşısında her zaman direnç göstermiştir. Yani yeni bir şeye karşı ne hikmetse herkes şey yapar, ama öyle bir direnç oluştu.

Şimdi, burada tabii sektörde de inanılmaz sert bir rekabet yani müteahhitlik sektöründe bugün, sizden önce dinlediğimiz şeylerde de gördünüz... Yani bu müteahhitler arasında sert bir rekabet var da yapı denetimciler arasında yok mu? Var. Yani yüzde 50 tenzilatları bu dağıtımdan önce siz yapıyordunuz, arkadaşınız da. Birbirinizin şeyi, sizler oluşturuyordunuz. Dolayısıyla "kura sistemi" dediniz, onunla beraber bu işlerin biraz önüne geçmeye çalıştı. Şimdi, asıl olan burada ne biliyor musunuz? Bütün maliyetler müteahhitlerin sırtına yükleniyor, maliyetlerin tamamı. Aslında normal şartlarda yapı denetimin bedelini arsa sahibinin ödemesi lazım.

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ GENEL BAŞKANI NAZMİ ŞAHİN - Arsa sahibi ödüyor zaten.

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Nasıl arsa sahibi ödüyor?

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ GENEL BAŞKANI NAZMİ ŞAHİN - Kanun... Arsa sahibi ödüyor.

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Öyle görünüyor. Müteahhit onun hesabına havale yapıyor, o da onun üzerinden ödüyor. Geç onu sen.

Şimdi, onu bırak, yapı denetim bedelini arsa sahibinin ödemesini, emlak vergisini bile müteahhit ödüyor. Yani sözleşmeyi imzaladığı tarihten itibaren yani daha olsa nüfus cüzdanını da gönderecek yani çocukların iaşesine de bak diyecek. Şimdi, bakın, bu tür maliyetler olduğu zaman, bunların hepsi bir maliyet... Şimdi, müteahhitler arasında rekabet var, yapı denetimciler arasından rekabet var, iş sağlığı ve güvenliği arasında rekabet var. Şimdi, bu rekabet olduğu zaman ne oluyor? Ortalama bu işin standardı da kalitesi de düşüyor. Yüzde 50'yle dünyanın hiçbir yerinde inşaat yapılmaz, dünyanın hiçbir yerinde, Türkiye hariç, 192 tane şey var, hiçbir yerde yok.

Şimdi, diyeceksin "Bu kimin kabahati?" Kabahat diye bir şey yok. Enflasyonu var. 450 bin tane firma olduğunu söyledi, biraz sonra Tahir Tellioğlu gelir, görünür buralarda. Gelince ona da soracağız. İnanılmaz, inanılmaz yani bunun bir sınıfı, şekli şemali yok. 50 binin üzerinde yapan bir sürü insan var, bu rekabet devam edecek. Sonuç itibarıyla, tabii, yani siz de yüzde 1,5 diyorsunuz, rakam küçültüyorsunuz.

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ GENEL BAŞKANI NAZMİ ŞAHİN - Yüzde 1,43.

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Ya 1,5. Neyse sen yüzde 21,5'in yüzde 20'sini verince 1,43 kalıyor diyorsun. Şimdi, geneline baktığımız zaman bir inşaatta normal şartlar altında müşavir firmaların rakamı, bugün TOKİ'de de müşavir firmalar var, hadi size biraz eşdeğer olsun diye, onların da rakamı da bildiğim kadarıyla 1,5 ile 2 arasında değişiyor. Yani onlar da ihaleyle giriyorlar. O ihalenin sonuçlarına baktığınız zaman da onlarda da rekabet aşağı yukarı işin keşif bedeli, siz de aynı şekilde, keşif bedeli üzerinden gidiyorsunuz. 1'inci sınıf inşaatsa metrekare maliyeti, şu an bilmiyorum ne kadar, 2 bin lirayı buldu mu?

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ GENEL BAŞKANI NAZMİ ŞAHİN - Birinci sınıflarınki 537 lira.

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - 1.537?

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ ÜYESİ CEM ÖZTÜRK - 537. 2'nci grup 1.305, 3'üncü grup 2.588 lira.

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Tamam benim söylediğim 2.580'i yakalamaya çalışıyorum, siz, tabii, tersine yani. Dolayısıyla o maliyeti, mesela, 2.500 küsur lira, 100 bin metrekare bir inşaattan bahsettiğiniz zaman ne yapıyor? 2,5 milyon lira yapıyor. O da bir nokta. Sizin, aslında, en fazla rahatsız olduğunuz bir şey, Keçiören'de 10 daireli size düşmesin de kime düşerse düşsün, değil mi? Yani 10 daireli bir inşaatın metrekaresi belli ama onun yerine, mesela, Çayyolu'nda bir 95 bin-100 bin metrekare düşerse "Allah razı olsun." dersiniz.

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ ANKARA ŞUBE BAŞKANI MURAT FİDAN - Sayın Vekilim, söylediğiniz yerler iyi, Evren var, Şereflikoçhisar var.

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Misal diyorum, misal.

Tabii, yani oralara da gittiğiniz için kura çekiminden bin metrekare de düşüyor. Bütün ruhsatların hepsi yapı denetime tabi olduğuna göre sizin en çok muzdarip olduğunuz şey o.

Aslında "müteahhit" de o kadar kötü bir kelime ki herkes hırsız gibi algılıyor, hâlbuki bu saçma yani "müteahhit" demek, sadece inşaat yapmaz...

GÖKAN ZEYBEK (İstanbul) - "Müteahhit" taahhüt eden, taahhüt yapan kişi.

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Tabii yani elektrik işleri de yapar, mal alır, satar, tabiri açık ve geniş, aslında organizasyon yapar. Burada asıl olan şu, benim önerim şu: Sorumluluğu da almalı, hakkını da almalı. Siz yapı denetim yapıyorsunuz, bence müteahhidin hiçbir suçu olmamalı. Niye olmamalı? Proje elinizde arkadaş, o projeye uygun o binayı yaptırmak sizin göreviniz, yaptırmayın müteahhide. Eğer o bina da yapısal kaynaklardan dolayı yıkılıyorsa onun da sorumluluğunu taşıyın, bunun bedelini alın, gereğini yapın.

Aynı şekilde, iş sağlığı. Adam inşaattan düşüyor. Ya, firmalar, geldi işte "Dünyanın 170 ülkesinde iş yapıyoruz." diyor. Adam A firması Yeni Zelanda'da iş yapıyor. Adamın burada inşaatından 2 adam düşüyor, "Yakalayın, getirin bakalım." Ya, adamın bunda bir şeyi yok ki. Yani eğer orada iş sağlığını, güvenliğini sağlayan firma kimse, bedeli neyse, neyi gerektiriyorsa bunu alacak, işinin de gereğini yapacak. Bakın, aynı zamanda, müteahhit bunun sorumluluğunu da taşıyor.

"Yetmedi." diyorsunuz, işte, beton. Betonu bırakın. Yani bugün, inşaatta kullanılan 350-400 kalem malzeme var. Aslında, her malzemenin de bir garanti süresi var. Müteahhidi ilgilendirmez o. Bu "yapı kimlik belgesi" dediğiniz konu çok önemli. Adam kapıyı yapıyorsa kapının bir garantisi var, iki yıl. Kapıyı yapan adamın adı üstünde, müteahhidi aramana gerek yok. Kapıyı kim yapmışsa o yapacak. İçerisine sabit malzemeler koymuş, demiş ki: "Ben ocağı, fırını, davlumbazı koydum." Güzel. Ocak arızalandı, müteahhidi arıyor. Niye arayacak? Ocağın üreticisi müteahhit değil ki ocağın üreticisi Arçelik, Beko veya bildiğiniz bir firma.

Dolayısıyla, beton. Müteahhit betonun satın almasını yapıyor mu? Yapıyor. Bunun garantisi kimde? Üretici firmada. Üretici firma o sınıf betonu üretip şantiyeye getirecek, sonuç, C25'se, C30'sa, C40'sa, ne ise bunun sağlanması lazım. Bunu uygulatırken işlemesini kim yapıyor? Yapı denetim yapıyor. Eğer, beton kıvamında gelmiyorsa "Dur arkadaş." diyecek. Yani mikserden beton numunesini almasının bir önemi yok. Yanaştı pompaya, verdi suyu, senin beton mukavemetin düştü çünkü su/çimento oranıdır esas olan. Burada nasıl müdahale edeceksin? Çünkü yukarıdaki adamın inisiyatifinde bu yani betonu işleyen adamın inisiyatifinde. Sen mikserden numuneyi karekodla değil neyle alırsan al, bunun bir önemi yok. Pompaya yanaştığı andan itibaren nihai yerine gidene kadar kimin sorumluluğunda? Yapı denetimin sorumluluğunda. Diyecek ki: "Kardeşim, betona su verme." veyahut beton o standartta değilse mikseri geri gönderecek.

Yetmez, demirin şeyi var. Demir projeye uygun olarak yerinde mi? Etriye sıklaştırmasından tutun... Hiçbir yapı denetim firması "Ben demiri yüzde 100 bağlatıyorum." diyemez.

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ ANKARA ŞUBE BAŞKANI MURAT FİDAN - Der.

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - "Her kesiştiği noktada ben demiri bağlatıyorum." Valla, ben de ona bir teşekkür ederim. Ben de şu kadar süredir inşaat mühendisiyim.

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ ANKARA ŞUBE BAŞKANI MURAT FİDAN - İnanın, o sayı fazla yani az değil.

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Şunu söyleyeyim: Gezdiğim şantiyelerde, bak, döşemede hep bir atlar bağlarlar. Sen yüzde 100 bağlatıyorsan şantiyene gelir, bakarım. Benim öyle kötü de bir huyum var.

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ ANKARA ŞUBE BAŞKANI MURAT FİDAN - Vekilim, gelin, ne zaman isterseniz.

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Mesela, kiriş indiriyorsunuz. Biliyorsunuz, kirişleri üstten bağlar, altından demirleri sürer. Adamın oraya girmesi mümkün değil yani teknik olarak da bu bazen zor, kirişin, kolonun birleşim yerleri var. Keşke bunu yüzde 80 yapsanız, yüzde 90 yapsanız. Bu söylediğiniz, kâğıt üzerinde her şey yolunda. Adamın ölmemesi lazım ama bakıyorsunuz, adam ölmüş, tıbben ölmemesi lazım.

Dolayısıyla asıl üzerinde durulması lazım gelen konu şu: Kim, hangi sorumluluğu alıyorsa sonuna kadar taşımalı, bunun bedelini de her neyse karşılığını almalı.

Bunun dışında şunu merak ediyorum: Yapı denetim şirketleri iskân aldığı andan itibaren işi bitiyor mu? Yani ondan sonra bu, mesela binaların müteahhit bazında belli bir garanti süresi var, bildiğim kadarıyla beş yıl bir garanti süresi var, onların garanti süresince yapı denetimin de garanti süresi aynı şekilde devam ediyor mu? Mesela, gerek yapı denetimcinin gerekse firmanın yani uygulayıcının diyelim reddetme hakkı var mı? "Ya, kurada bana çıktı ama -ben de gittim- ben bu adamla uğraşamam, dediğimi de yapmıyor, etmiyor dolayısıyla ben buradan çekiliyorum." veyahut da tersi de olabilir, yani firma: "Ben bu yapı denetimciyi istemiyorum, benim istediğim standartta değil." diyebilir mi? Böyle bir hakkı, hukuku var mı? Tabii en önemli sorun da bugün mesela daire fiyatlarında da inanılmaz rekabet var. Bakın, bugün demir fiyatı 5.750 lira, beton fiyatı 120 liradan çıktı 220 liraya yani peki, aynı oranda konut fiyatları artıyor mu? Hadi özel sektör diyelim, bu yapsatçılar diyelim hadi sattıysa zaten gitti yani, demin söylediniz ya, maketle, şurada, burada sattı, bu paraları da topladı, şimdi de tekrar yapması lazım gelecek, bu rakamlarla da Allah yardımcısı olsun. Hadi öbürü devam ediyorsa...

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ ANKARA ŞUBE BAŞKANI MURAT FİDAN - Ya da ihaleyi aldı, adam bir daha demir attı...

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Veyahut da şimdi biliyorsunuz, özellikle TOKİ ihaleleri götürü bedelde anahtar teslim ihaleler, verilen enflasyon oranlarını işte tamamına veriyor, yüzde 10, yüzde 11 ya da 15 ama demirdeki fiyat yüzde 100'e yakın, betondaki fiyat yüzde 100'e yakın. E, bu şartlar altında ya bu müteahhitler batacak ya da inşaatta standartlar düşüyor. Yani artık bunlarla ilgili neler olabilir? Mesela, diyorsunuz ki kamu kurum ve kuruluşlarının da aslında belli idareleri varsa bunlar yapı denetime tabii değil yani diyor ki "Bizim yeterli teknik elemanımız var." Ki kamu kurumlarında böyle. Acaba bundan kaynaklanan faktörlerden mi hani burayı da biz alalım, bu binalar yeterince denetlenmiyor sonucu ben çıkardım, belki siz böyle bir şey anlatmak istemediniz ama yani bu tür faktörler de oradaki standardın düşmesine katkı sağlar mı?

Teşekkür ediyorum. Sağ olun.

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ GENEL BAŞKANI NAZMİ ŞAHİN - Ben teşekkür ederim.

Hemen kısa kısa cevap vereyim Sayın Vekilim.

Arsa sahibi ödüyor... Müteahhit ödüyor yapı denetim bedelini. Evet, Sayın Vekilim Yapı Denetimi Kanunu çok açık ve net.

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Arsa sahibi diyor.

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ GENEL BAŞKANI NAZMİ ŞAHİN - Ama işte diyorum ya burada da ahlaki boyut yine devreye giriyor. Bizim kanunun yapı sahibi sorumlulukları kısmında çok açık ve net bir hüküm var Sayın Başkanım: "Yapı sahibi, yapı müteahhidini vekil tayin edemez, hiçbir konuda." Ama müteahhit kardeşim gidip "Yapı denetimini de ben ödeyeceğim." diyorsa ikili ilişkidir.

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Bu rekabet, aynı şey.

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ GENEL BAŞKANI NAZMİ ŞAHİN - Ahlaki boyut ama bizim kanunda yapı sahibi öder.

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Ama yüzde yüz tersine cereyan ediyor. Tabii yani kanun böyle diyor.

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ GENEL BAŞKANI NAZMİ ŞAHİN - Tabii, aslında müteahhitler parayı ödüyor, gider de gösteremiyor, iki türlü zarar ediyor.

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Nasıl?

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ GENEL BAŞKANI NAZMİ ŞAHİN - Şimdi, müteahhit mesela ödüyor yapı denetimi, gider gösteremiyor.

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Yok, şimdi, fatura kesiyorlar kanun gereği.

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ GENEL BAŞKANI NAZMİ ŞAHİN - Ama bu TOBB'da biz YOIKK'teydik o zaman, o zaman da gündeme gelmişti yani şu an müteahhittin isteğine bağlı.

İş sağlığı güvenliğini sordunuz, iş sağlığı güvenliğiyle ilgili, iş sağlığı güvenliği, biraz önce söyledim Sayın Vekilim, biz part-time denetim yapıyoruz. Tabii ki o iş sağlığı güvenliği uzmanları çalıştıran firmaların -dediğiniz çok doğru, size katılıyorum- onların görevi olmalı.

Çimento da işte su katılıyor mikserlere...

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Yani bu mukavemeti düşüren faktörlerden diyorum.

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ GENEL BAŞKANI NAZMİ ŞAHİN - Evet, Gaziantep'de genç bir mühendis arkadaşımızın burnu kırıldı.

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Tabii, tabii. Ben işleyemiyorum...

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ GENEL BAŞKANI NAZMİ ŞAHİN - Belki duymuşsunuzdur, medyaya da düştü, biz de oraya müdahil olduk, şu an ağır cezada yargılanıyor müteahhit. Mamak'ta oldu yine keza, Ankara'da oldu, çok sevdiğimiz bir kardeşimiz bir sıkıntı yaşadı.

Hazır betonlarda inanılmaz kalite arttı Sayın Vekilim. Yani bu yapı denetim sayesinde oldu, ben buna inanıyorum.

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Her türlü standartlar yükseldi. Aslında Türkiye'de kötü bir şey yok.

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ GENEL BAŞKANI NAZMİ ŞAHİN - Evet, bakın, ben şunu söyleyeyim size: Biz, daha böyle sağlıklı anlaşılacak, yapı denetim imalat yapılırsa parasını alıyor. Yani beton dökülürse, inşaat hızlı giderse parasını alıyor.

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Paket iş yapıyorsunuz işte.

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ GENEL BAŞKANI NAZMİ ŞAHİN - İl ismi vereceğim: Çorum'da 2011 yılında, Samsun'da, Konya'da... Çorum, biliyorsunuz, Anadolu şehrimiz; gece eksi 5, eksi 8, eksi 10'u bulduğu bir dönemdi. Biz yazı yazdık yapı denetimler olarak, dedik ki: "Betona katkı, antifriz ya da donmayı etkileyici maddeler katmazsanız biz beton dökümüne izin vermeyeceğiz."

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Doğru. Yetmez, bir de muhafaza edeceksiniz.

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ GENEL BAŞKANI NAZMİ ŞAHİN - Kürünü yapacaksın.

Şimdi, biz bunu yazdık, beton döktürmedik, bizi şikâyet ettiler. Çorum'da şu an 4 tane hazır beton firması var, diğerleri kapandı, 4'ü de işini güzel yapıyor. TSE, CE ve G belgesi istiyoruz. Kışın antifrizsiz beton döktürmüyoruz. Bunlar gerçekten Yapı Denetim Sistemi'nde, Sayın Vekilim, yapıldı.

Kimlik belgesi... Ben teşekkür ederim. Biz bir yıldır üzerinde çalışıyoruz. Tokat'ta bundan sekiz ay önce bir panelde konuşmacıydım. Ben orada konuşmamda bunu anlatınca Tokat Belediye Başkanı -o da avukatmış, tanıştık orada, Eyüp Eroğlu Bey- "Bu sistemi Tokat'ta da uygulayalım." demişti, ayaküstü konuşmuştuk.

Ben şunu da söyleyebilirim Sayın Başkanım: Eğer siz de uygun görürseniz, bu proje bitmiş, her şeyiyle bitmiş; sizin Komisyonunuza bunu arz edebilirim, detaylı bir şekilde anlatabilirim ve inanın, biz tapuya gittiğimiz zaman... Sizler daire alırken sadece bir kâğıt verip kâğıt alıyorsunuz, para verip bir tapu kağıdı alıyorsunuz, aldığınız binanın hiçbir şeyini bilmiyorsunuz. İnanın bu bir reform olacak, yine tarihî bir şey olacak. Her zaman bir telefon kadar sizlere uzağız, bir telefon etmeniz yeterli, biz buraya anında gelir, o sunumu da size yaparız.

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Tapu Kadastro Genel Müdürlüğünün de bu konuyla ilgili bir çalışması var ama. Bir müştereklik olabilir diye söylüyorum. O da çok kaliteli bir arkadaşımız.

BAŞKAN RECEP UNCUOĞLU - Biz zaten yasama uzmanı arkadaşlarımla bunu değerlendirmiştik, sunumunuzdan sonra çıkışta sizden bu çalışmayı isteyecektik. Siz dile getirmiş oldunuz, daha iyi oldu. Evet, bunu alacağız inşallah.

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ GENEL BAŞKANI NAZMİ ŞAHİN - Şeyi de vereyim Sayın Vekilim, bu bizim 2009 yılında yapılan raporu -onu da getirdim- size takdim edeyim; hani, bu başarı, o da askıda kalmasın, kalem kalem yazıyor nelerde başarı sağlandığını