| Komisyon Adı | : | (10 / 361, 405, 406, 407, 410) Esas Numaralı Meclis Araştırması Komisyonu |
| Konu | : | Demirsoy Tarım Limited Şirketi Kurucusu Emir Demirsoy'un, marjinal tarım alanlarında lavanta ve trüf mantarı yetiştirme projeleri ve projeyi hayata geçirirken karşılaştıkları sorunlar hakkında sunumu |
| Dönemi | : | 27 |
| Yasama Yılı | : | 2 |
| Tarih | : | 03 .07.2019 |
ARSLAN KABUKCUOĞLU (Eskişehir) - Sayın Demirsoy, çok teşekkür ederiz. Aslında biz teoriyle ilgili çok şey dinledik ama pratikle ilgili en derli toplu bilgiyi sizden aldık.
Ekrem Bey'in konuşmasında var mıydınız?
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Tabii vardım, vardım.
ARSLAN KABUKCUOĞLU (Eskişehir) - Biliyorsunuz, orada bir sıralama yaptı, işte, naneyle ıhlamuru öne geçirdi. Yani siz de buradan başladınız, bu daha kıymetlidir ama... Şimdi biz bir Araştırma Komisyonu olduğumuz için buradan çıkacak karar Türkiye'ye yayılacak ve Türkiye'ye etki edecek. O yönüyle Ekrem Bey öyle dedi, siz böyle dediniz, burada bir tezat oluştu sanki.
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Bir müsaade eder misiniz, ıhlamur konusunda...
BAŞKAN - Buyurun.
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Ihlamur ağacına da trüf mantarı aşılayabiliyoruz. Ben konuşmak istemedim o anda, ıhlamur ormanları oluşturmak istiyor, düşünüyor Ekrem Bey. Ihlamur ağacının köklerine bizim teknolojimizle trüf mantarı aşılayabiliyoruz. Keza fındığa aşılayabiliyoruz.
Bunu biz kendimiz yatırım ve kâr amaçlı bir proje olarak yaptık. Ama geldiğimiz AR-GE ve bilgi birikimi önümüzdeki Türkiye'nin yapılabilecek dediğiniz gibi, bu Komisyondan çıkabilecek veya naneyle ilgili değil ama ıhlamur veya fındık ağaçlarının, fındıkların yenilenmesi özellikle Türkiye'de... Bütün bunlara trüfü de ekleyebiliriz. Ve trüf dediğiniz zaman da dünyanın en yüksek katma değeri olan tarımıdır trüf. Amerikalılar espri yaparlar, "Bundan ilerisi illegal tarımdır." derler. Onun için trüfü de ıhlamura ve şeye eklemek mümkün.
ARSLAN KABUKCUOĞLU (Eskişehir) - Anladığım kadarıyla siz 300 dönümlük bir alana lavanta ekmişsiniz.
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Lavanta ve trüf mantarı...
ARSLAN KABUKCUOĞLU (Eskişehir) - Kaç dönüm lavanta?
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - 200.
ARSLAN KABUKCUOĞLU (Eskişehir) - 200 dönüme ekmişsiniz. Burası ormanlık arazi mi, siz kiraladınız mı, kendi malınız mı?
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Hayır efendim, ben tekrar söyleyeyim: Bütün hepsi kendi yatırımımız, arsamız, tapulu; devletten bir kuruş destek veya arsa, hiçbir şey almadık bugüne kadar. Aldık, başımız derde girdi.
ARSLAN KABUKCUOĞLU (Eskişehir) - Siz çok iyi hesaplar kitaplar yaptığınız için, vatandaşa bunu örnek olarak anlatmak için soruyorum. Normalde lavanta üç yıl, dört yıl sonra kâra geçermiş, doğru mu?
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Üçüncü yıldan sonra, evet.
ARSLAN KABUKCUOĞLU (Eskişehir) - Bir de şunu dediler bize, özellikle Burhaniye'de lavanta böyle hali arazide, siz böyle sulamışsınız, toprağı ıslah etmişsiniz, öyle değil de...
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Lavantayı sulamıyoruz.
ARSLAN KABUKCUOĞLU (Eskişehir) - Sulamıyor musunuz?
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Hayır, sulamıyoruz.
ARSLAN KABUKCUOĞLU (Eskişehir) - "Dağda, taşta, her yerde yetişir, işte son derece de kolay." dediler. Peki, kaç yılda bu kendini amorti ediyor ya da bir aileye yılda 30 bin, 40 bin lira bir girdi sağlaması için kaç bin lavanta ekmek lazım?
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Şimdi, lavandin dediğimiz yani Türkiye'de olan angustifolia değil, lavandula intermedia türlerinden, hibritlerden dikerseniz çok bir şey sağlamıyor, onu kuru çiçek veya buket yaparak satmanız belki daha iyi bile. Ama lavandula angustifoliaya girdiğiniz zaman, hatta Sayın Bakanım bana da sordu, kendi rakamını da kontrol etti, "Aa, doğruymuş." dedi. 1.000'le 1.500 euro arası dekardan para kazanabilirsiniz senede.
TÜRABİ KAYAN (Kırklareli) - Ne kadar dediniz, bir daha söyler misiniz?
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Üçüncü sene itibarıyla 1.000-1.500 euro.
ARSLAN KABUKCUOĞLU (Eskişehir) - Bunun peki bir PH'ı falan, bir şeyi vardır değil mi?
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - 6'nın üzerinde olması lazım. Özellikle ve özellikle taşlı, çorak, başka hiçbir şeyin yetişemediği, marjinal tarım arazisi ve su istemiyor.
ARSLAN KABUKCUOĞLU (Eskişehir) - Üst sınırı var mı bu PH'ın? Eskişehir toprakları 8, 9'da o yüzden soruyorum.
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Çok daha iyi. 9 demeyelim de, 8, 9 da... Çünkü PH ne kadar yüksek olursa o kadar lavanta ve trüf tarımı için de çok önemlidir. Trüf için zaten orada gördüğünüz çalışmalarda, çakıl döktüğümüz arazide çalışmalarda, orada biz PH dengelemesi yaptık.
ARSLAN KABUKCUOĞLU (Eskişehir) - Çakıl mı o, kireç taşı?
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Kireç taşı. Çakıl dediğim kireç taşı.
Orada hem kili hem PH'ı değiştirmek üzere ve kili kırmak ve toprağı hafifletmek için bu işlemi yaptık.
ARSLAN KABUKCUOĞLU (Eskişehir) - Yani şimdi siz bu parayı kazanıyor musunuz? Kazanacak mısınız?
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Ben bir daha tekrarlayayım: Her şey para değil, ben Türkiye'de yapılmamış bir şeyi ve dünyada... Benim buraya harcadım parayı ben bankaya koysam İstanbul'daki evimde rahat rahat oturur, yelkenlimle dolaşır, yaşardım. İnşaat mühendisiyim, 58 yaşındayım, sekiz, on senedir buralara bu paraları yatırıyorum. Bunu para kazanmak için değil, yapılmamışı ve Türkiye'de... Ben İtalya'ya gittiğim zaman, Fransa'ya, İspanya'ya gittiğim zaman, Allah'ın dağındaki adamların acayip paralar kazanması ve bizim de o marjinal arazilerimizin boş durması garibime gitti. Parayı kazanacağız efendim.
ARSLAN KABUKCUOĞLU (Eskişehir) - Tabii ki bu özelliğiniz hayranlık duyulacak bir şey de ama biz gidip de rastgele bir vatandaşa dediğimiz zaman da "Bu parayı kazanacaksın." falan diye...
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Şöyle bir şey var: Trüf tarımında, bir kere, altı yedi seneden önce geri dönüşü yok. O geri dönüş yedi sene diyelim, yedi seneden önce geri dönüşü yoksa 3'üncü senede lavanta devreye girecek. Bu arada, biz aynı yerde salep ve safran da yapıyoruz organik olarak, onları da geliştiriyoruz ama onlar biraz daha meşakkatli, daha az ürün alıyorsunuz. Vatandaşa, normal bir köylüye "Sen kendi paranla bu yatırımı yap." demek çok zor; anca İspanya'nın yaptığı gibi fidan teşvikleri, arazi teşvikleri vererek veya belirli arazilere devlet yatırım yapıp, sonra o köye bunu zimmetleyip veya verip işletmesini ve çalışmasını sağlamasıyla olabilir çünkü bizim insanımız bir şeyi görmeden yapmıyor. Bize de diyorlar ki: "Hele siz bir yapın, biz görelim, sonra yaparız." Bana böyle diyene ben "Kaç yaşındasın?" diyorum; eğer bu adam 60 yaşındaysa, ben yapacağım, görecek, 70 olacak, sonra o yapacak, 80'de ancak bunu yaşayabilir. Onun için, biz yaptığımız veya devlet buna önayak olup kısa vadede değil on-on beş yıllık program içinde yaptığı zaman... Çünkü İspanya ve Türkiye... Trüf tarımı İspanya'da da sıfırken FAO'dan -Birleşmiş Milletler Gıda Örgütünden- araştırma ekipleri gelmiş; hem Türkiye'de hem İspanya'da bunun olabilirliğini irdelemişler, bir rapor hazırlamışlar, demişler ki: "Şöyle, şöyle yaparsanız bu kadar trüf tarımı yapabilirsiniz, bu kadar para kazanabilirsiniz." 1970'lerde bu. Türkiye o zaman 70 sente muhtaç; rafa kaldırmış. 1980 başında İspanya buna sıfırdan başlamış, şu anda dünya trüf tarımının yüzde 40'ına sahip ve 10 bin aile bundan geçiniyor. Bizim buna bir şekilde başlamamız lazım. Ha, benim kendi imkânım 200 dönümdür, 250 dönümdür; artı, bir seram var, imal edebiliyorum. Şu anda bana biri "30 bin fidan, 50 bin fidan, 100 bin fidan" dese gene yapabilirim ama benim gibi buna para yatıracak belki o kadar çok yatırımcı çıkmayabilir. Ama devlet bir politika yaparak ve bu arazileri değerlendirip o köylüleri, dağda para etmeyen arazilerde yaşayan o köylüleri orada tutmak için böyle bir şey yaparsa, o zaman bambaşka projeler olur.
ARSLAN KABUKCUOĞLU (Eskişehir) - Evet, lavanta çok cazip gözüküyor, böyle işe yaramayan araziler de -ekili biçilmeyen- kullanabiliyor ek gelir olsun diye.
BAŞKAN - Bu trüfle ilgili Denizli'de de bayağı bir çalışma vardı. Onları hiç görebildiniz mi?
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Niyazi Uluçoban'ın -hatta siz de tanışmışsınızdır- hem kendisi Denizlili hem Denizli'de de...
BAŞKAN - Üretime başladılar sanki zaten.
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Hayır, üretim başlamadı; tarım, yani çiftlikten üretim başlamadı. Denizli'de Ormanın çevirdiği bir sürü trüf alanları var, kontrol altına aldığı; oradan trüf mantarı toplanıyor şu anda. Hatta geçen pazar günü sabahleyin Sayın Bakanımız, Niyazi Bey, yine bizim şirketimizin müdürü -benim müdürüm- şirketimizin köpekleriyle beraber trüf avına çıktılar ve orada bayağı da trüf çıkardılar. Oradan her gün günde 100 kiloyu aşkın trüf çıkıyor ve yurt dışına veya yurt içinde satılıyor şu anda.
BAŞKAN - Evet. Trüfü bulmak için de özel köpekleri var böyle av köpeği, o buluyor.
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Evet. Onları da yetiştiriyoruz efendim. Şu anda benim İstanbul'da, kendi evimde yetiştirdiğim 7 köpek var; ayrıca, Bakan beyle çıkıp arayan 4 tane daha köpeğimiz var. Yani, bu bir paket aslında.
BAŞKAN - Tabii.
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Geçen hafta pazartesi günü İranlı bir heyet bir geldi bu konuyla ilgili, bunlar bizden "know-how" satın almak istiyorlar. Bakın, biz bir bilgi birikimine geldik; İran'dan gelen heyet benden, benim Demirsoy Tarım Şirketimden para verip "know-how" satın almak istiyor. Ben buradayım, Türkiye'deyim, Türkiye Cumhuriyeti beni kullanmıyor, ben ona üzülüyorum.
ARSLAN KABUKCUOĞLU (Eskişehir) - Neyse, bundan sonra olur inşallah.