BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Teşekkür ediyorum Sayın Başkanım.

Tabii, doğal gazın biz yüzde 98'ini ithalattan sağlıyoruz. Hâlbuki son dönemlerde doğal gazın alternatifi olarak kaya gazı gündemde. Yani Türkiye'nin bu kaya gazı konusunda bir araştırması var mı, bu konuyla ilgili bir çalışmamız var mı? Bu neredeyse bunun eş değeri, ciddi oranda bununla bilinen gazla kaya gazında bir değişim söz konusu. Türkiye'de böyle bir çalışma var mı?

İkincisi: Özellikle Marmara Bölgesi'nde Türkiye'nin doğal gaz araştırmaları var. Orada aldığımız duyumlara göre ciddi gaz kaynaklarına ulaşıldığı konusunda duyumlar var, bunlar doğru mu? İşte Kanadalı bir şirket marifetiyle burada belli çalışmaların olduğu, işte bunun da bir diğer ortağı Statoil'in belli oranda gaza ulaşıldığına dair bildirimleri var. Bu konuyla ilgili BOTAŞ'ın bir bilgisi var mı, buradaki son durum nedir?

Üçüncüsü: Tabii "depolama" dediniz. Biz bununla ilgili yatırımları sonuna kadar destekliyoruz. Netice itibarıyla işte tarifenin ucuz olduğu dönemlerde gazı alıp pahalı olduğu dönemlerde piyasaya sunmak aynı zamanda piyasadaki dengeleri de belli oranda değiştirecektir. Bunun yanı sıra, tabii, aldığımız doğal gazın yüzde 42'sini de elektrik çevrim santrallerinde kullanıyoruz, bu da en pahalı elektrik. Yani birim açısından baktığınız zaman en pahalı elektrik. Bununla ilgili sizin elinizden bir şey gelmese bile, neticede doğal gazı alıyorsunuz ve satıyorsunuz, bir öneride bulunabiliyor musunuz? Yani diğer enerji kaynaklarına yönelelim, bu doğal gaz çok pahalı, bundan elde ettiğimiz ürün sonuç itibarıyla tüketiciye yansıyor. Yani alternatif üretim argümanları düşünüyor musunuz?

Bunun yanı sıra, gaz konusunda özellikle Rusya'ya çok bağlıyız. Yani -sizin verdiğiniz rakamlardan- gazın yüzde 52'sini Rusya'dan temin ediyoruz. Adına "Türk Akımı" diyoruz ama biz bu tür projelerin bir defa, başta söyleyeyim, tamamını destekliyoruz. Türkiye içinde bulunduğu jeopolitik konum itibarıyla enerji üssü gibi nakil hatlarının tam orta yerinde. Bu projelerin tamamını destekliyoruz. Yani netice itibarıyla geçişinden de ücret alıyoruz, taşınmasından da ücret alıyoruz ama burada Türkiye'nin oranları alabildiğince düşük. Mesela, BTC'deki oranımız 6,53 mü, öyle bir rakam hatırlıyorum, TANAP'taki hissemiz yüzde 30 civarında. Yani bu önemli projelerde bu miktarlarımızı artırabilir miyiz? "Türk Akımı" deyince biz sanki Türk dünyasındaki üretilen gazın da... Türkmenistan, Özbekistan, Kazakistan, bunlar bu coğrafyada, özellikle Türkmenistan dünya gaz rezervinin bildiğim kadarıyla ilk 4 ülkesinden biri yani 4'üncüsü veya 5'incisi, ciddi oranda gaz rezervleri var, bizimle irtibatlarını da zaten biliyoruz. Türkmenistan'la ilgili bir anlaşmadan bahsettiniz ama onun alt detayları konusunda bir fikir edinemedik, o son durum nedir? Tabii, orada Hazar'ın statüsü vardı yani Türkmen gazının Türkiye'ye transferinin önündeki en büyük engel Hazar'dı. Hazar'ın altından bir boru hattıyla bu işin yapılması lazım. Son dönemde Hazar'a kıyısı olan 5 ülke bu konuda anlaştılar. Bu anlaşmanın sonucunda, tabii, orada kıyı sınırlarından bildiğim kadarıyla işte oraya deniz statüsü tanıyıp belli bir kilometreye kadar üretimden bahsediliyor. Acaba bu denizin altından geçişine de müsaade ediliyor mu yoksa sadece kendi aralarında paylaştılar, mesele bundan ibaret mi? Burada, tabii, LNG de önemli bir miktar sizin kaynaklarınızdan biri. Yurt dışından ciddi oranda LNG'ler alıyorsunuz, işte "Dörtyol'da, Ege'de, Marmara'da bunu gaza çeviriyoruz." diyorsunuz. Alternatif olarak Türkmenistan'dan bu manada LNG alıp bahsettiğiniz TANAP projesi kapsamında Bakü'den Türkiye'ye bu gaz servisini yapabilir misiniz, bu mümkün müdür, herhâlde mümkündür diye düşünüyorum. Yani biz Türkmen gazını önce sıvılaştırıp daha sonra da Bakü'de işte bu söylediğiniz gemiler marifetiyle gaza çevirip mevcut yapı üzerinden Türkiye'ye alabilir miyiz? Öbür türlü bu kadar bağımlılık, Türk Akımı'nın dâhil, Rusya'ya bağımlılığımız devam edecek ama bu noktalarlar, bu çıkış noktalarıyla en azından enerji çeşitlenmesiyle maliyetler de bir miktar daha düşmeler olacaktır diye düşünüyorum. Bu kapsamda, Türk Cumhuriyetleriyle diyalog olmasında da fayda görüyoruz.

Diğer bir mesele kaçaklar meselesi. Yani bununla ilgili ciddi tedbirler aldığınızı söylüyorsunuz. Rakamları da arkadaşlarımız ifade etti ama en azından biz bununla ilgili elde edilen faydaları da görmek istiyoruz, işte "Şu tedbirleri aldık, şu sonuçlar elde ettik." gibi görebilirsek ondan da mutlu oluruz.

Devamında, yine üzerinde arkadaşlar durdu ama ben bu teknik eleman konusunun üzerinde biraz daha durmak istiyorum. Verdiğiniz rakamlarda teknik eleman sayısı bu bütçelerle bizce çok yeterli değil, kaldı ki gençlerimiz üniversitede bu amaçla öğretim görüyorlar. Devletin diğer bir görevi de vatandaşına iş bulmak. Dolayısıyla bu konuyla ilgili mesela 2018 yılı, 2019 yılı, hep hedeflerle gidiyorsunuz, işte rakamlarınız var, 2023, 2020 gibi. Önümüzdeki yıllarda teknik eleman konusunda bir talebiniz var mı? Yani ne kadar bir teknik eleman talebiniz var, onun merak ediyorum.

Devamında yerlilikten bahsettiniz. Bundan da mutlu oluruz. İnşallah biz öncelikle yerli gazı buluruz, kaya gazını da biz üretiriz, bu bağımlılığımızı azaltırız.

Fittings malzemesinden bahsettiniz. Bundan mutlu oluruz. Tabii, bunların, yan sanayinin desteklenmesinin, teknisyen de olsa her kim olursa olsun, buluşu kim yaparsa yapsın, ekonomiye kim katkı sağlarsa sağlasın biz sonuna kadar onun yanındayız.

18 bin kilometre boru hattından bahsettiniz, yanlış hatırlamıyorsam. Boruda durumumuz nedir? Yani boruda da yerli boru mu kullanıyorsunuz? Geçmiş yıllarda bu daha çok ithalata dayalıydı, şu anki Türkiye'deki çelik sektöründe gayet ciddi mesafeler katedildi. Aynı şekilde boru üretiminde de yerli boru kullanıyor musunuz, ne kadar dışa bağımlıyız?

Demin "Kompresörler marifetiyle işte bu TANAP'ın kapasitesini 2 katına çıkarabiliriz." dediniz. Kompresör de aynı sorum geçerli. Yani biz artık bu yerli kompresörleri üretebiliyor muyuz yoksa bilinen ülkelere mahkûmiyetimiz devam ediyor mu? Bunlar da ciddi rakamlar.

Diğer taraftan, doğal gaz tarifelerine arkadaşlarımız değindi. Özellikle bu doğal gaz dağıtım şirketleri kendi yükümlülüklerinde olan çoğu işlemi aboneler üzerinden yapıyor. Yani misal sayacı kendisinin temin etmesi lazım gelirken aboneye yüklemek gibi... Tabii, o cin yazısı, kredi kartlarındaki cin yazısı gibi bu dağıtım şirketlerinin de bir sürü cin yazısı var, bunu da tüketicinin çoğunun ben anladığını, takip ettiğini düşünmüyorum. Dolayısıyla hak ve hukuk arama konusunda çoğu zaman çaresiz duruma düşüyoruz, sadece bilinçli, bu işi anlayan, bilen sayı da yüzde 1'i geçmiyor. Ama devletin en büyük görevi de vatandaşın hak ve hukukunu korumak ve takip etmek. Özellikle bu dağıtım şirketlerinin uygulamalarıyla ilgili, sizin ilgi alanınızı da bilmiyorum ama herhâlde değil ama bununla ilgili de Sayın Başkanım çok ciddi problemler var, bunu da en azından öneri olarak bildirirsek faydalı olacağını düşünüyorum.

Bir diğer mesele de bu Dörtyol'daki ve şeyde depolama kapasitesi olarak kullanacağımız gemilerden bahsettiniz. Bunlar bizim satın aldığımız mı yoksa kiraladığımız, hizmet olarak mı aldığımız, bu "FSRU" diye bahsettiğiniz, neyse o gemilerden mi? Yani bunlar bizim kendi malımız mı? İşte gerektiğinde istediğimiz alana çekeriz, oradan desteklemeyi yaparız, istasyonlarınız mevcut. Bunlar da yerli mi, millî mi? Gemicilik sektöründe de biz ciddi mesafeler katettiğimizi biliyoruz. En azından sektör hep birbirine bağımlı, orada da bir alan açılabilir mi?

Tabii, bu sunumlarınızdan dolayı teşekkür ediyorum. Detaylıca bilgiler edindik, önerilerde de bulundunuz. Aslında bizim Komisyon olarak beklediğimiz en önemli meselelerden biri de sadece sorunu değil, sorunun yanı başında çözüm önerilerinde de bulunmanız bizden de destek istemeniz... Ben şahsen Komisyonumuz adına özellikle bu tür meselelerde her türlü desteğe şahsım adına -Komisyon adına herhâlde Başkan söyler- desteğe hazır olduğumuzu ifade ediyorum, başarılarınızın devamını diliyorum.

BAŞKAN - Sayın Yaşar, teşekkür ediyorum.

Sayın Peköz, buyurun...

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Pardon, Başkanım, ben bir şey ilave edeyim de sözüm bitmemişken.

BAŞKAN - Tamam, buyurun.

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Siz de şimdi eski geleneği devam ettiriyorsunuz "Bir kez söz vereceğim." diyorsunuz. Hâlbuki siz yeni Başkansınız, yeni şeyler getirirsiniz diye bekledim.

BAŞKAN - Buyurun, devam edebilirsiniz.

BEDRİ YAŞAR (Samsun) - Taşıma tarifeleri, ikincisinde maliyet tarifeleri... Yani biz şimdi Rusya'dan gaz alıyoruz, İran'dan gaz alıyoruz, Cezayir'den LNG alıyoruz, bunların maliyetleri nedir yani metreküpünü kaça satın alıyoruz, arasında nasıl bir ilişki var, bunları da yazılı olarak bildirirseniz memnun olurum.

Teşekkür ederim.