ARZU ERDEM (İstanbul) - Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Değerli milletvekilleri, bizleri ekranları başında izleyen aziz Türk milleti ve bu ülkenin kahraman Türk kadınları; Türk kadınana seçme seçilme hakkı verilişinin yıl dönümüyle ilgili gündem dışı söz almış bulunmaktayım. Gazi Meclisi selamlıyorum ve saygılarımı sunuyorum.

Değerli milletvekilleri, 5 Aralık 1934'te Türk kadınına milletvekili seçme ve seçilme hakkı tanınmıştır. 1926 yılında Büyük Millet Meclisi tarafından kabulle yürürlüğe giren ve Türk kadınlarını şeriat zincirinden kurtaran Medeni Kanun'la Türk kadınına bin yıl evvel kaybettiği haklarının iade edilmesinin temeli oluşmuştur. Artık kadın güçlenmeye, kişiliğini bulmaya başlamış ve erkeğin yanında sosyal faaliyetlere katılmaya hazır konuma gelmiştir.

1931 yılında da Türk kadını ilk kez tıp dünyasında varlığını göstermiştir ve ilk kadın cerrahımız çalışmaya başlamıştır.

Kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınması, 1930'larda Türkiye cumhuriyetinde kadınların siyasi haklarını kazanması için gerekli yasaların çıkarılmasıyla ifade edilmiştir.

Kadınların siyasi hayatta seçme ve seçilme hakkı elde etmesi toplumsal hayatta gerçekleşen önemli adımların başında gelmektedir. Bilhassa cumhuriyetin temel ilkeleri arasında kadına verilen önemin de yine aynı şekilde dışa vurumudur kadının seçme ve seçilme hakkı. 1930 yılından itibaren çıkarılan bir dizi yasayla önce belediye seçimlerine katılma, sonra köylerde muhtar olma ve ihtiyar meclislerine seçilme hakkı tanınan kadınların milletvekili seçme ve seçilme hakları 5 Aralık 1934'te Anayasa ve Seçim Kanunu'nda yapılan yasa değişikliğiyle tanınmıştır. Kadınların belediye seçimlerinde seçme ve aday olma hakkı 3 Nisan 1930'da Belediye Kanunu'nun kabul edilmesiyle gerçekleşmiştir. Kadınlar siyasal haklarını ilk kez 1930 yılındaki belediye seçimlerinde kullanmışlardır; seçimler eylül başından Ekimin 20'sine kadar sürmüştür.

Köy Kanunu'nun 20'nci maddesinin değiştirilmesine dair 26 Ekim 1933 tarihli ve 2329 sayılı Kanun'un çıkarılmasıyla; kadınların köy muhtarı ve heyetlerine seçilme hakkı getirilmiştir. Aydın'ın Çine ilçesine bağlı Demirdere köyünde -bugünkü Karpuzlu ilçesi- yaklaşık 500 oy alarak seçimi kazanan Gül Esin, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kadın muhtarı olmuştur.

Türkiye'deki kadınlar milletvekili olmak için 1923 itibarıyla büyük bir mücadele gerçekleştirmişlerdir; on bir yıllık bir mücadeleden sonra bugün yani 5 Aralık 1934 yılında kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınmıştır.

Evet, Atatürk, cumhuriyetin ilanından dokuz ay önce, Şubat 1923'te şöyle demiştir: "Bizim sosyal toplumumuzun başarısızlığının sebebi kadınlarımıza karşı gösterdiğimiz ilgisizlikten ileri gelmektedir. Yaşamak demek faaliyet demektir. Bundan dolayı, bir sosyal toplumun bir organı faaliyette bulunurken diğer bir organı işlemezse o sosyal toplum felçlidir."

Atatürk, bu sözleriyle kadının toplumdaki yerini belirlemiştir. Atatürk'ün Türk kadınına beslediği sevgi ve saygı Kurtuluş Savaşı'ndaki gözlemleriyle iyice perçinlenmiştir. 1923 yılında da Konya'da yaptığı bir konuşmada bu hassasiyetini büyük bir içtenlikle dile getirmiştir. "Dünyada hiçbir milletin kadını 'Ben Anadolu kadınından fazla çalıştım, milletimi kurtuluşa ve zafere götürmekte Anadolu kadını kadar emek verdim.' diyemez. Erkeklerden kurduğumuz ordumuzun hayat kaynaklarını kadınlarımız işletmiştir. Çift süren, tarlayı eken, kağnısı ve kucağındaki yavrusu ile yağmur demeyip, kış demeyip cephenin ihtiyaçlarını taşıyan hep onlar, hep o yüce, o fedakâr, o ilahi Anadolu kadınları olmuştur."

Bunlardan ötürü hepimiz bu büyük ruhlu ve büyük duygulu kadınlarımızı şükranla, minnetle ve saygıyla anıyoruz; mekânları cennet olsun diyoruz.

Öncelikle şunu belirtmek istiyorum: Evet, seçme ve seçilme hakkını elde etmiş bulunmaktayız. Ben de Milliyetçi Hareket Partisinin bir milletvekili olarak, onurlu bir Türk kadını olarak, burada yaptığım yasama faaliyetlerinde, bilhassa kadınlarımız için yapılması gereken, düzenlenmesi gereken haklarla ilgili daha fazla çaba göstermemiz gerektiğini düşünüyorum. Bu anlamda, iktidar partisiyle birlikte, yapılması gerekenlerin bir gündeme oturtulup bilhassa kadınların beklentilerine karşılık verilmesi gerektiğini düşünüyorum.

Hepinizi saygıyla selamlıyorum, teşekkür ediyorum. (MHP sıralarından alkışlar)