NEVZAT CEYLAN (Ankara) - Sayın Başkan, değerli üyeler; 13 Ekim Ankara'nın başkent olmasıyla ilgili olarak söz almış bulunuyorum. Yüce Meclisi saygıyla selamlıyorum.

Kurtuluş Savaşı'mızın sevk ve idare merkezi, yüce Meclisimizin toplanma yeri olan Ankara'mızın başkent oluşunun 93'üncü yıl dönümünün onur ve gururunu yaşıyoruz. Bağımsızlık harekâtının karargâhı olan Ankara, millî mücadeleye yön vermiş, vatanımızın ve milletimizin kurtuluşunda önemli bir merkez olmuştur. Gazi Mustafa Kemal'in 27 Aralık 1919'da Ankara'ya gelmesi ve Ankara halkının coşkuyla karşılaması, Kurtuluş Savaşı'nın başlangıcı, nirengi noktası olmuştur. 23 Nisan 1920'de, Hacı Bayram Veli'nin manevi huzurunda kılınan cuma namazından sonra dualarla Büyük Millet Meclisinin kurulması ve Kurtuluş Savaşı'mızın sevk ve idaresinin ilk, gazi Meclisimiz olarak buradan yapılmasıyla birlikte fiilen zaten Ankara başkent pozisyonundaydı. Nitekim, 13 Ekim 1923 tarihinde, Gazi Meclisin aldığı kararla Ankara, Türkiye Cumhuriyeti'nin ebedî başkenti olmuştur.

Türklerin Anadolu'ya... 1071 yılından yani Malazgirt zaferinden iki yıl sonra Ankara Türklerin eline geçmiştir. Ankara, Türk yönetimine kavuşmasıyla birlikte, Danişmentlilerden, İlhanlılardan, Selçuklulardan ve Ankara Ahi Cumhuriyeti'nden sonra, 1362 yılında Osmanlı idaresine geçmiştir. Ankara'nın, tarihî İpek Yolu ve tarihî Kral Yolu üzerinde, Anadolu'nun bütün şehirlerinin kavşak noktasında bulunması, Anadolu'nun tüm medeniyetlerinin izini taşıması da ayrı bir özellik taşımaktadır.

Tarihte Ankara 3 kez başkentlik yapmıştır. 4'üncü başkentliğini Ahi Cumhuriyeti'ne yapmak suretiyle Ankara ev sahipliği yapmıştır, 5'inci başkentliğini ise Türkiye Cumhuriyeti'ne hâlen yapmaktadır.

Ankara'nın başkent yapılmasını sadece coğrafi sebeplere bağlamak da doğru değildir. Mustafa Kemal'in Ankara'yı başkent yapmasındaki en büyük sebeplerin başında Ankara'nın tarihî süreci gelmektedir. Anadolu Selçuklu Devleti'nin parçalanmasından sonra Anadolu'nun her tarafında beylikler kurulurken bir tek Ankara'da beylik kurulmamıştır. Çok köklü bir Ahi geleneği olan Ankara'yı, seçimle gelen Ahi cumhurbaşkanları 1292 ve 1362 yılları arasında, tam yetmiş yıl süreyle yönetmişlerdir. Araştırıldığında görülecektir ki Ankara Ahi Cumhuriyeti, dünya tarihinde kurulan ilk demokratik cumhuriyettir.

Nitekim, Mustafa Kemal şöyle söylüyor: "Ben Ankara'yı coğrafyadan değil, bir cumhuriyet merkezi olarak tarihten öğrendim. Selçuklu Devleti'nin parçalanmasından sonra Anadolu'nun pek çok yerinde beylikler kurulmuş, gördüm ve tarihten öğrendim ki Anadolu'da beylik kurmayan tek yer var, Ankara. Ankaralılar bir kent devleti, kent cumhuriyeti kurmuşlar, kendi kendilerini idare etmişler, ömrü kısa olmuş olsa da ve aradan yüzyıllar geçmiş olsa da ben eskiden beri düşündüm ki Ankara'da o cumhuriyet kabiliyeti yaşıyor olmalıdır ve Ankara'ya geldiğimde, o cumhuriyet kabiliyetinin hâlâ Ankara'da yaşadığını gördüm. Ben Ankara'ya, tarihte bir cumhuriyet yapmış ve yaşamış bir kent olduğu için geldim. Ankara'yı bu nedenle çok seviyorum, ben Ankara'ya tutkunum."

Nitekim, ünlü tarihçi Lord Kinross da şöyle söylüyor: "Kemal Ankara'yı kent ve civarındaki halkın millî ülküye karşı gösterdiği bağlılık yüzünden seçmiştir. Halkı bakımından Ankara, Anadolu'nun en güvenilecek yerlerinden biriydi."

Nitekim, Atatürk bilindiği gibi, İstanbul'dan 16 Mayıs 1919'da çıkmış ve 1 Temmuz 1927 yılına kadar İstanbul'a ayak basmamıştır, sekiz yıl boyunca Ankara'da kalmıştır. O dönemde, o arada, 31 Ağustos 1924 tarihinde Kurtuluş Günü'ne katılmak için Bursa'ya gidiyor. Dönüşte Hamidiye Zırhlısı'yla beraber Karadeniz'e açılma düşüncesi var. İstanbul'dan geçerken İstanbul halkının kendilerini ziyaret etmesini bekliyor fakat Atatürk Hamidiye Zırhlısı'na elini dahi çıkarmadan geçiyor İstanbul'dan ve şöyle bir açıklama yapıyor, diyor ki: "En acı ve felaketli günlerde millet her taraftan muhtelif vasıtalarla zehirlenirken, Ankaralılar memleketin hakiki kurtuluşuna yönelik teşebbüslere olan iman ve itimatlarını bir an bile sarsmamışlardır." Ve Ankara o günlerden geçtikten sonra cumhuriyet ilan ediliyor.

Hepinizi, yüce Meclisimizi sevgi ve saygıyla selamlıyorum. (Alkışlar)