AK PARTİ GRUBU ADINA ALİ RIZA ALABOYUN (Aksaray) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; yaşamış olduğumuz Soma'daki elim kazayla ilgili Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanımız Sayın Taner Yıldız ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanımız Sayın Faruk Çelik hakkında verilen (11/32), (11/33) ve (11/34) esas numaralı gensoru önergeleri hakkında AK PARTİ Grubu adına söz almış bulunuyorum. Yüce Meclisi saygıyla selamlıyorum.

Soma'da yaşadığımız elim kaza ülkemizde derin bir üzüntüye sebep olmuştur. Bir kere daha, hayatını kaybeden 301 madencimize Allah'tan rahmet, kederli ailelerine de başsağlığı diliyorum. Yaşadığımız kaza ülkemizin maruz kaldığı en büyük maden faciası olarak tarihimize geçecektir. Yüce Allah'a, bir daha milletimize bu tür acılar yaşatmaması için dua ediyorum.

Değerli arkadaşlar, kaza haberi alınır alınmaz, Sayın Başbakanımız, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanımızın hemen Soma'ya hareket etmesini sağlamış ve Enerji Bakanımız da, Balıkesir ve Manisa milletvekilleriyle birlikte Soma'ya hareket etmişlerdir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanımız Sayın Faruk Çelik, sağlık sorunları nedeniyle olay yerine gidememiştir. Yerine Bakan Yardımcısı Sayın Halil Etyemez, altı gün boyunca Sayın Bakanımız Taner Yıldız'a eşlik etmiştir. Benzer şekilde, Sağlık Bakan Yardımcımız Sayın Agâh Kafkas da altı gün boyunca kurtarma faaliyetlerinde görev almıştır. Olay yerine, ilk etapta, Manisa il AFAD birimi ve Kızılay ulaşmıştır. Ardından, Zonguldak'tan 19 kişilik Türkiye Taşkömürü Uzman Araştırma Ekibi ve onlara yardımcı olmak üzere İzmir ve Balıkesir'den uzman ekipler madene sevk edilmiştir. Yine, ilk anda, Genelkurmay Başkanlığımıza ait bir helikopter Soma'ya ulaşmış ve ardından, İzmir'den ambulans helikopter ile çevre illerden 23 ambulans kaza mahalline hemen sevk edilmiştir. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanımız Taner Yıldız Bey başkanlığında oradaki bütün ekiplerin koordineli olarak çalışması sağlanmış, işçilerimizin sağ salim kurtarılması yönünde azami gayret ve dikkat gösterilmiştir. Kazanın ilk saatlerinde 787 kişinin olduğu maden ocağından 363'ü sağ olarak kurtarılmıştır. Madenci kardeşlerimizi çıkartmak, yaralıları acilen hastaneye ulaştırmak, madenci yakınlarıyla ilgilenmek, acil ihtiyaçları karşılamak, güvenliği sağlamak gibi çok sayıda faktör dikkate alınarak arama ve kurtarma faaliyetleri yürütülmüştür.

Bu faaliyetlere AFAD 156 personel ve 45 araçla, Türk Silahlı Kuvvetlerimiz 1 uçak, 2 helikopter ve uzman personelleriyle, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığımız Zonguldak, Çayıralan ve Tunçbilek'ten gelen 226 personelle çalışmalara katılmıştır. Sağlık Bakanlığımız doktor ve hemşirelerimizden oluşan 405 personeli, 6 hava aracı, 62 ambulansıyla bölgede hizmet vermiştir. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığımız, Millî Eğitim Bakanlığımız, Ankara, İstanbul, Balıkesir, Denizli, İzmir, Manisa büyükşehirlerimiz, Uşak ve Kütahya belediyelerimiz personel ve araçlarıyla Soma'ya koştular. Toplamda 2.743 personel, 258 kara aracı, 9 hava aracı Soma'da hem arama kurtarma çalışmalarına hem yaralıların tedavisine hem de defin çalışmalarına, yakınların rehabilitasyonuna çeşitli ihtiyaçların karşılanması yönünde hizmetler vermişlerdir.

Olay mahallinde, özellikle cenazelerin taşındığı Kırkağaç bölgesinde sahra hastaneleri kurulmuş, 280 personel bu 2 hastanede görev yapmıştır. Bu 2 hastanede şehitlerimiz ve yaralı kardeşlerimizin aileleriyle irtibatlar gerçekleştirilmiştir. Şehitlerimizin yakınlarına destek amacıyla 4 ilde 236 psikososyal meslek personeliyle 272 aileye ulaşılmış, bu noktada da Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığımız ciddi bir gayret ortaya koymuştur. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığımız, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığımız ailelerimize cenaze masrafları için acil, ilk etapta, nakdî yardımlarda bulunmuşlardır.

Millî Eğitim Bakanlığımız, okul odaklı kriz müdahalesi planlayarak 83 psikolojik danışmanla 79 okulu ziyaret etmiş, öğretmen ve öğrencilere destek programı başlatmıştır.

Değerli arkadaşlarım, 13 Mayıs Salı günü, kazanın hemen ardından başlayan arama kurtarma çalışmaları dört gün sürmüş, 17 Mayısta madenden bütün işçilerimiz çıkartılmıştır. Toplamda 486 işçimiz sağ olarak madenden çıkartılırken ne yazık ki 301 işçimiz de bu elim kazada hayatını kaybetmiştir. Şehitlerimizin de tamamının naaşı çıkartılmış ve ailelerine teslim edilmiştir.

Ailelere manevi desteğin yanında maddi destek de sağlanmaya başlanmış, madende hayatını kaybeden işçilerimizin yasal olarak şehit sayılması için çalışmalar son aşamaya gelmiştir. Anne ve babalarının, kardeşlerinin, çocuklarının şehit yakınlarımızın yararlandığı imkânlardan yararlanması için ne gerekirse yapılacaktır.

Soma'ya yapılacak yardımların tek elden yürütülmesi, suistimallerin önüne geçilmesi için AFAD Genel Müdürlüğümüz görevlendirilmiştir. Kazanın hemen ertesi günü Sayın Cumhurbaşkanımız, Sayın Meclis Başkanımız, Sayın Başbakanımız, başbakan yardımcılarımız, bakanlarımız ve muhalefet partilerimizin liderleri ve birçok milletvekilimiz Soma halkına başsağlığı ziyaretinde bulunmuş, ülkemiz adına büyük bir dayanışma örneği gösterilmiştir. Bu elim kaza, ülkemiz insanının yeniden kenetlenmesine, acıların 77 milyon tarafından hep birlikte göğüslenmesine vesile olmuştur.

Değerli arkadaşlar, kazanın meydana geldiği Soma kömür sahası jeolojik formasyonu, tektonik yapısı, kömürün derinde olması nedeniyle yer altı işletmesi olarak çalıştırılması zorunda olan bir sahadır. Sahadaki bu özellikler nedeniyle kömür üretiminde damarın durumuna göre klasik üretim metotlarının yanında yarı mekanize, tam mekanize üretim metotları da kullanılmaktadır. Madencilik diğer sektörlerle kıyaslandığında üretim ve çalışma ortamlarının oldukça zor şartlar içerdiğini hepimiz bilmekteyiz.

Soma kömür cevherinin yapısı ülkemizdeki diğer kömür yataklarından farklılık göstermektedir. Kömür sahasındaki cevher linyit kömürü olup kendine has özelliğinden dolayı oksidasyon özelliğine sahiptir. Bir kıyaslama yapmak gerekirse: Zonguldak kömürleri, Soma kömürlerine göre daha yavaş oksidasyona uğrayan kömürlerdir. Zonguldak'ta grizu riski ön plandayken Soma'da bu risk oksidasyona uğrama yani kızışmayla karşımıza çıkar.

Değerli milletvekilleri, Soma gibi hızlı oksidasyona uğrayan ocaklarda ana galeriler kömür damarları içinde sürülmezler. Damarın jeolojik yapısı nedeniyle ana galeriler kömür damarını kesmek durumunda kalırsa, galerinin tavanında ve yanlarında açık kömür yüzeyleri ortaya çıkar. Bu durumda galerilerin tahkimatı esnasında açığa çıkan kömür yüzeylerinin zaman kaybedilmeden püskürtme betonla sağlam bir şekilde kapatılması gerekir. Bu sayede ana galerinin kestiği kömür damarlarının galerideki hava akımıyla irtibatı kesilerek kızışmasının önüne geçilir.

Basına yansıdığı kadarıyla Soma'daki kazaya neden olan yangının, ana giriş galerisinden 1,5 kilometre içerideki tavandaki kömürün kızışmasıyla olduğu görüşü ağırlık kazanmaktadır. Galerideki hızlı hava akışının çelik tahkimatlar arasındaki tahta kamaların aralıklarından sızarak uzun süre kömürün içerisinde kızışmayı tetiklediği muhtemel gözükmektedir. Tahta kamalar bir anlamda yanana kadar ısının galeriye sızmasını önleyici yalıtım görevi görmüş, kamaların da yanmasıyla tavan çökmüş, tavandaki kızışmış kömürlerle birlikte karbondioksit ve karbonmonoksit gazları hızla galeriye girmeye başlamıştır. Güçlü havalandırmanın etkisiyle zehirli duman, üretimin yapıldığı ayak ve galerilere hızla yayılmıştır.

Değerli milletvekilleri, arama kurtarma faaliyetlerine hemen başlanmış, vardiya değişimi sırasında 1,5 kilometrelik temiz hava galerisinde bulunan işçiler hızla tahliye edilmiş, bu işçilerin tahliyesi biter bitmez vantilatörler üfleyici konumundan emici konumuna dönüştürülerek dumanın yönü değiştirilmiş ve üretim ayaklarına ve galerilerine temiz hava verilmeye başlanmıştır. Maalesef, dumanın ilk gittiği bölgelerde karbonmonoksit oranlarının çok yüksek seviyelerde olması nedeniyle ani ölümler meydana gelmiştir. Ocağın şu an bütün girişleri kapatılarak dışarıdan içeriye hava akımının girmesi önlenmiştir. Bu sayede galeride hapsedilen oksijen tükenene kadar kömürle reaksiyonunu tamamlaması beklenmektedir. Galerideki ısı ve karbonmonoksit ölçümleri normal değerlere dönüştükten sonra, duvarlar yeniden yıkılarak ocak yeniden havalandırılacak ve gerekli incelemeler yapılacaktır.

Hiçbir kimse böyle bir kazanın olmasını elbette istemez. Bizler millet olarak acılardan haz duyan değil, acıları paylaşan bir milletiz. Bu özelliğimiz, bizi millet yapan en asli değerlerimizden biridir.

Dün, Türkiye Büyük Millet Meclisi örnek bir tavır sergilemiş, Soma'da meydana gelen facianın araştırılması için komisyon kurulmasını oy birliğiyle karara bağlamıştır. Kurulmuş olan araştırma komisyonuyla ve devam eden adli, idari ve teknik soruşturmalarla kazanın bütün yönleriyle ortaya çıkacağına, sorumlularının tek tek belirleneceğine olan inancımız tamdır. Bundan sonraki süreç Meclisimize ve adli makamlarımıza düşmektedir. Hiçbir kaybı geri getirmek mümkün değildir ama ailelerin acılarını hafifletmek üzere, ilgili bakanlıklarımız ve Meclisimiz üzerine düşeni yapmaktadır, yapacaktır. Sorumluluk zinciri içerisinde ucu kime giderse gitsin sorumluların üzerine ısrarla gidilecektir, sorumlular sonuna kadar hesap verecektir.

Değerli milletvekilleri, sözlerime son verirken burada emeği geçen Sayın Bakanıma, özellikle süreci çok iyi yönettiği için, toplumu sağlıklı bilgilendirdiği için, muhalefet liderlerimizin de takdirini kazandığı için huzurlarınızda teşekkür etmek istiyorum. Onun bu çabasının takdire değdiğini, verilen gensoruyla da bağdaşmadığını düşünüyorum.

Hepinizi saygıyla selamlıyorum. (AK PARTİ sıralarından alkışlar)