ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI BURHAN KUZU (İstanbul) - Sayın Başkanım, değerli milletvekili arkadaşlarım; birkaç hususta açıklama yapmak üzere kürsüye çıkmış bulunuyorum. Hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Şimdi, bu paket tabii, bir demokrasi paketi. Biz ismini böyle koyduk, doğru koyduğumuzu düşünüyoruz. Demokrasi elbette ki bir göreceli kavramdır; iyi demokrasi, kötü demokrasi şeklindeki ayrımlardan ziyade gelişmiş, az gelişmiş, çok gelişmiş demokrasi modelleri vardır.

VELİ AĞBABA (Malatya) - Sayın Kuzu, kimse inanmıyor, hepsi çıktı bakın.

ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI BURHAN KUZU (Devamla) - Bir anlamda bu yaşama biçimidir.

VELİ AĞBABA (Malatya) - AKP Grubu inanmıyor, hepsi çıktı.

ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI BURHAN KUZU (Devamla) - Ben zaten muhalefete anlatıyorum, bunlar konuyu biliyorlar. (AK PARTİ sıralarından alkışlar)

VELİ AĞBABA (Malatya) - Onlara da anlatın, demokrasiyi onlar da öğrensin. Bazıları o derse girmemiş, onlar da öğrensin.

ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI BURHAN KUZU (Devamla) - Ben muhalefete anlatıyorum, onlar biliyorlar zaten, onlar konunun ne olduğunu biliyorlar da zaten sizin için çıktım, yoksa çıkmayacaktım da dayanamadım, ne yapayım. Belki öğrenirsiniz dinlerseniz.

Evet, şimdi bazı noktalara aydınlatma yapmak istiyorum. Bir: Bir defa, bu, partilere yardım meselesi çok tartışılıyor. Dünyada da bu konu çözülmüş değil. Partilere yardım neden gerekli değerli arkadaşlar? Birtakım güç odaklarının güdümünde olmasın diye. Partiler çok yardım alır, bunun güdümünde olmaz mı? O ayrı bir mesele ama asıl konuş sebebi bu. Ölçü ne? Dünyada bu konuda birkaç ölçü var. Bir, aldıkları oy oranına göre verilir. Bazı ülkelerde, aldıkları oy oranı herhangi bir para birimine çarpılarak ödenir; diyelim şu kadar oy almıştır, 1 oy şu kadardır, çarpılır, onun karşılığı verilir. Bazı ülkelerde, milletvekili sayısına göredir, kimi ülkelerde grup kurmaya göredir. Dolayısıyla bunun bir ölçüsü yok. Ama genel yaygın olan şu: Aldığı oya göredir, genel seçimdeki oya göredir. Yüzde 10'larda, yüzde 7'lerdeydi aşağı yukarı bu rakam, biz yüzde 3'e çekmiş olduk bunu. Bir hayli indirmiş olduk. Yüzde 1'e çektiğiniz zaman bu tahrik eder partileri. Doğru olmadığını düşünüyoruz ve aynı şey içinde birkaç alternatif yok. Sanırım Hasip Bey'in kızma nedeni de o. Yani neden? Çünkü, burada bir grup durumu yok, burada bir seçime giren parti yok. Efendim, bir anlamda bölge bölge tek kişi şeklinde giriyorlar, bir nevi bağımsız giriyorlar, sonra partileşiyorlar. Ona biz ayak uyduramıyoruz tabii ki. Yani o başka bir statü çünkü burada bir kural koyuyorsunuz, o da oraya uymuyor. Netice itibarıyla şimdilik bu böyle ama ileride nasıl olur, onu bilemem.

İkinci bir husus bu partilerle alakalı konuda, seçim barajı meselesi. Değerli arkadaşlar, seçim barajı yüzde 10'un yüksek olduğunu birçok defa ben söyledim ancak yüzde 10'luk barajın yüksek olmasının neden olduğu Türkiye'de belli. 1980 öncesinde Türkiye perişan, perişan, perişan, perişan. Yedi aylık hükûmet, altı aylık hükûmet; dokuz aylık yok içinde bir tane doğru dürüst doğum yapan. Şimdi, böyle bir hükûmet içerisinde ne yapacak o günkü darbe yapan? Mecbur kaldılar bunu yukarı çıkardılar. Ha bunun faydası oldu mu?

HASAN ÖREN (Manisa) - Daha ne yapsınlar? Aldığınız mirasın hepsi oradan.

ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI BURHAN KUZU (Devamla) - Müsaade buyurun...

HASAN ÖREN (Manisa) - Daha ne yapsınlar?

ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI BURHAN KUZU (Devamla) - Müsaade buyurun.

Buna rağmen, bakın, Türkiye'de...

HASAN ÖREN (Manisa) - Hep geriyi kötüleme, hep eskiyi kötüleme.

MUZAFFER BAŞTOPÇU (Kocaeli) - Müdahale etme, dinle!

Dinliyoruz Hocam.

ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI BURHAN KUZU (Devamla) - Buna rağmen, Türkiye'de, efendim, 10 tane partinin, 7-8 partinin girdiği zamanlar oldu.

VELİ AĞBABA (Malatya) - Yanlış anlatmayın, arkadaşlar tarihimizi yanlış öğreniyorlar.

ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI BURHAN KUZU (Devamla) - Yüzde 10'luk baraja rağmen dörtlü koalisyonlar kurdunuz...

HASAN ÖREN (Manisa) - O geçti, o.

ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI BURHAN KUZU (Devamla) - ...ve o koalisyonlarda da perişanlıklar yaşandı; kalkınmamız ortada, gelişmişlik ortada, dış politika ortada. Bunu bir genelleme olarak söylüyorum, kimse kendi üzerine alınmasın bunları, yaşananlar bunlar. "O zaman ne yapalım?" dediler, "Böyle bir baraj koyalım."

Anayasa Mahkemesine, İnsan Hakları Mahkemesine itibar eder misiniz? Edersiniz. Her ikisi de diyor ki: "Yüzde 10'luk baraj yüksek değil." Bence yüksek. O, ayrı bir mesele o. Ama bunun çözümü aşağı çekmek filan meselesi değil.

Neden konmuştur bu baraj? Değerli arkadaşlar, bu barajın konuluşunun nedeni... Dünyada iki tane seçim sisteminin hedefi var: Bunlardan bir tanesi istikrardır, bir tanesi de bunun, temsildir. Şimdi, diyorlar ki: "İkisini beraber yapalım." İkisi beraber olmuyor. Dünyada bu iki ana seçim modelini... Yani çoğunluk modeli derseniz istikrar getirir, nispi temsil derseniz adalet getirir ama tek başına uygularsanız, karma yaptığınız zaman işte ne öyle ne böyle efendim, ne İsa ne Musa ortada bir şey kalır. Türkiye'nin durumu bu, dünyanın da durumu bu.

Şu anda, bakın, dünyada 80 çeşit seçim modeli var. 80 çeşit diyorum, hiç abartmıyorum. Ve bunu matematikçiler bulmuşlardır, hukukçular değil; matematiğin bulduğu bir formüldür bu.

Peki, ne yapıyor dünya? Şimdi Avrupa'da mesela yüzde 5'tir en çok baraj, Rusya'da yüzde 7'dir, bizde yüzde 10'dur baraj. Ama orada başka bir şey daha var. Mesela diyelim ki, efendim, Almanya'da yüzde 5'tir baraj ama dörtte 3'ünü ya da -yarısını diyelim Rusya'yla beraber- yarısını nispi temsil, yarısını çoğunlukla seçiyor yani hem istikrarı hem adaleti beraber yapmaya çalışıyor, başka bir şey bulmuş. Geçelim İtalya'ya; dörtte 3'ünü çoğunlukla, dörtte 1'ini de nispi temsille seçiyor.

Yani şunu anlatmak istiyorum ki "Çok partimiz var, demokrasimiz iyidir." diye bir mantık yok. Çok eskilerde kaldı bunlar. Bugün dünyanın geldiği nokta şu: Aklı başında bir hükûmet, adam gibi bir muhalefet ve sivil toplum kuruluşlarının güçlü olması. Bu sağlanabiliyorsa bir ülkede, demokrasi budur aslında. 20 tane partim var burada, kanun çıkmıyor, millet ekmek bulamıyor; "Partim çok canım." Bunun bir karşılığı yok bana sorarsanız değerli arkadaşlar.

BENGİ YILDIZ (Batman) - Başkanlık sisteminden bahsediyorsunuz Hocam.

ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI BURHAN KUZU (Devamla) - Hah, şimdi sonuç olarak çözüm bizde var, AK PARTİ çözümü buldu. Köklü çözüm şu: Bu memlekette geçersiniz başkanlık modeline istikrar tam sağlanır. Bakın "istikrar" diyorum dikkat edin, ayırarak. Bütün barajları kaldırırsın adalet tam sağlanır. Burada yüzde 1 mi aldın, ona göre temsil olur; yüzde 5 mi aldın, yüzde 5'le buraya gelirsin. Çözümü bunun bu.

Efendim, bizim Anayasa yazmış. Ne diyor Anayasa'da? Bununla bitireyim, başka konular var ama vaktinizi almayayım. Bizim Anayasa diyor ki: "Seçimde adalet, yönetimde istikrar." İnan, bunu okuduğum zaman -yazıp asıyorum, karşıda asılı bu- öyle hoşuma gidiyor ki ah ne güzel bir şey. Yani temsilde adaleti sağlayacağız ve istikrar sağlayacağız. Yani ne olacak bu? Aynı anda ikisi beraber olacak. Bunun anlamı "Ne olsun ne ölsün, sürünsün." demek. İkisini beraber yapamazsınız. İşte, ondan dolayı baraj iniyor, çıkıyor, başka şey oluyor ve sonuç alamıyoruz değerli arkadaşlar.

O bakımdan, yüzde 10'luk barajı çekelim 5'e; açık artırma usulü. Sen ne dedin? Yüzde 2, yüzde 1. Böyle bir yöntem olamaz dünyada, böyle bir şey de yok.

Bunu açıklamak durumunda kaldım. Çok teşekkür ederim. Başka şeyler var ama bir şey daha söyleyeyim: Yani demokrasi paketine "yıkım paketi" demek doğru değil. Birbirimizi böyle ağır suçlamalarla ta vatan şeyine kadar götüren... Bunları da çok doğru bulmam. Bunu da burada bir şekilde söylemiş olayım. Yani Hükûmeti eleştirirken de, birbirimizi tenkit ederken de sanırım vatanperverlik ölçüsünü hepimiz... Öyle zannediyorum ki aynı şeye çalışıyoruz, bu memleket için çalışıyoruz ama üslubumuz farklıdır, yöntemimiz farklıdır; öyle düşünüyorum ben, öyle olması gerekir daha doğrusu.

Bu duygu ve düşüncelerle saygılarımı sunuyorum hepinize. Teşekkür ederim. (AK PARTİ sıralarından alkışlar)