PERİHAN KOCA (Mersin) - Teşekkür ediyorum.

Genel Kurulu ve ekranları başında bizleri izleyen değerli halkımızı Türkiye Büyük Millet Meclisinden saygıyla, sevgiyle selamlıyorum.

Değerli arkadaşlar, geçtiğimiz hafta motokuryeler haklarını aramak için Meclisteydiler. Aylardır direnişte olan Yemeksepeti kuryelerini; kuryelerin hakları için uzun zamandır sahada birlikte mücadele ettiğimiz, mücadele verdiğimiz Motorlu Kurye İşçi Derneklerini (MİD); Turizm, Eğlence ve Hizmet İşçileri Sendikasını (TEHİS) Türkiye Büyük Millet Meclisinde ağırladık ve birlikte bir mesai yaptık, ardından da kalabalık bir kurye heyetiyle birlikte bir basın toplantısı yaptık kuryelerin sorun alanlarına dair ve haklarına dair. Orada da ifade etmiştik değerli arkadaşlar, burada bir kez daha dillendirelim: Kuryeler özellikle ekim ayından itibaren ülkenin dört bir yanında kontak kapattılar ve direnişe geçtiler ve başta yaşam hakları olmak üzere adaletsiz ücret sistemine karşı, düşük ücretlere karşı, kölelik koşullarında çalışma politikalarına karşı, güvencesizliğe ve keyfî uygulamalara karşı seslerini sokaklarda yükselttiler çünkü, değerli arkadaşlar, kuryeler ne yazık ki bu memlekette ölümle burun buruna yaşıyorlar. Öyle ki bakın, birkaç veri sunmak istiyorum: Kurye Hakları Derneği verilerine göre yalnızca 2022 yılında en az 58, 2023 yılında en az 68, 2024 yılında 63 ve 2025 yılının ilk on ayında en az 40 motokurye işbaşında yaşamını yitirmiş durumda. Bunlar ise sadece bizim bildiğimiz rakamlar değerli arkadaşlar, bir de yaşanan kazalar var ki bunların istatistiklerinin verilerini tutmak ne yazık ki mümkün bile değil çünkü motokuryeler tehlikeli bir sektörde çalışmalarına rağmen, hızlı teslimat baskısına rağmen kaza yaptıklarında işçi statüsünde yer almadıkları için iş kazaları ne yazık ki münferit sayılıyor, münferit bir kategoride değerlendiriliyor ve kazanın bütün yükümlülükleri, bütün giderleri, bütün hukuksal sorumlulukları işverene değil işçiye yükleniyor, işçiye kesiliyor yani Yemeksepeti ve benzeri şirketler bu esnaf kurye aldatmacasıyla bütün hukuksal sorumluluklardan sıyrılıveriyorlar. Bakın, motorlu kuryelik giderek genişleyen bir istihdam alanı değerli arkadaşlar ve bu alanda gerçekten acil ve yaşamsal adımların ivedilikle atılması gerekiyor özellikle Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından. Bunların başındaysa motokuryeliğin esnaf statüsünden alınıp işçi statüsüne kavuşturulması geliyor. İşçi arkadaşlarımız her bulundukları yerde, her direnişte ve Türkiye Büyük Millet Meclisinde ısrarla şunu ifade ettiler: "Kuryeler esnaf değildir, kuryeler işçidirler." dediler. Esnaf kurye modelinin yasal olarak işçilik statüsüne kavuşturulmasını talep ediyorlar, işçi sağlığı ve güvenliği önlemlerinin derhâl uygulanmasını talep ediyorlar, ekipman ve donanım maliyetlerinin işverenlerce karşılanmasını talep ediyorlar ve kamusal denetim mekanizmalarının işletilmesini talep ediyorlar ve Türkiye Büyük Millet Meclisinden çağrıda bulundukları üzere, başta Çalışma Bakanı olmak üzere, Türkiye Büyük Millet Meclisini kuryelerin haklarının güvence altına alınması için göreve davet ediyorlar.

Bakın, değerli arkadaşlar, bu e-ticaret yöntemiyle, modeliyle beraber yeni nesil çalışma modeli diye pazarlanan bu model büyük şirketlerin yerine getirmesi gereken birçok ekonomik yükümlülüğü, birçok hukuksal yükümlülüğü emekçilerin sırtına, kuryelerin sırtına yüklüyor, bunların başında da vergi yükümlülüğü geliyor. Örneğin Yemek Sepeti şirketinin verilerine bakıyoruz, 2024 kurumlar vergisi bilançosunun olmadığını görüyoruz, kurumlar vergisinin ödenmediğini görüyoruz. Sermayeye vergi cenneti kuran iktidarın sunduğu nimetlerden Yemek Sepeti şirketinin bir şekilde diğer sermaye grupları gibi faydalandığını görüyoruz ama esnaf kuryelik modeli uygulandığı için her bir çalışanı o şirketlerin esnaf mükellefi olarak tıkır tıkır vergi ödüyorlar; gerçekten vergide adaletsizlik örneğinin çıplak noktalarından bir tanesi.

Yine, esnaf kuryeliğin şirketlerden alıp kuryelere yüklediği bir diğer yükümlülük iş ekipmanlarıyla ilgili değerli arkadaşlar. Motokuryeler bütün iş ekipmanlarını, bütün donanımlarını kendileri temin etmek zorunda kalıyorlar bu ekonomik darboğazın içerisinde.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Buyurun tamamlayın.

PERİHAN KOCA DOĞAN (Devamla) - Motosikletten yakıta, iş kıyafetinden taşıdıkları kurye çantasına kadar her şeyi kendileri karşılıyorlar, her şeyi kendileri alıyorlar. Şimdi, dışarıdan bakınca sizler diyebilirsiniz ki: "Tamam, bunda ne var ki? Bütün esnaflar bu yükümlülüğü karşılıyor." Ama bizim itirazımız tam da bu esnaflık tanımlamasına değerli arkadaşlar. Çünkü tüm normları, tüm kuralları, ekipmanları ve kazanç miktarları şirketler tarafından belirlenen bu çalışma modeli, adıyla sanıyla işçiliktir. O yüzden esnaf kuryelik modeli kaldırılmalıdır, tüm hukuki ve ekonomik yükümlülükler şirketlerin olmalıdır.

Bizler bir kez daha buradan ifade ediyoruz ki kuryelerle beraber kuryelerin hakları için birlikte mücadele etmeye devam edeceğiz. (DEM PARTİ sıralarından alkışlar)