ELİF ESEN (İstanbul) - Başkanlık Divanını, Genel Kurulu ve bizleri izleyen kıymetli vatandaşlarımızı saygıyla selamlıyorum. YENİ YOL Grubu adına söz almış bulunuyorum.

Gündemdeki 6'ncı maddeyi konuşacağız ama 5'inci maddeye atıfta bulunmadan geçmek istemiyorum. Bu maddenin amacı belli; madencilikte çevresel ve mali disiplin sağlamak, kamu gelirini korumak ama ortaya çıkan metin tam tersine, hukuki bir belirsizlik, denetim zaafı ve adaletsiz yükler yaratıyor. Rehabilitasyon bedeli artık ruhsat bedelinden ayrılıyor, iyi bir fikir gibi duruyor ama uygulamada sorunlu. Bu bedel kamu bütçesinden çıkarılıyor, özel hesaplara aktarılıyor yani milletin kaynağı milletin denetiminden alınıyor, Sayıştay denetiminin dışında tutuluyor. Burada duralım ve soralım: Kamu kaynağını kim yönetecek? Bu paraya kim nezaret edecek? Bu paraya bu ülkede mali disiplin nasıl sağlanacak? Ayrıcalıklı fonlarla nasıl yürütülecek? Yetmiyor; rehabilitasyon yapılmazsa üretim durdurulabilecek. Kararı kim verecek? Genel Müdürlük. Hangi kritere göre belli değil; takdir yetkisi sınırsız, denetim zayıf. Bu nereye kapı açar? Keyfiyet ve kayırmaya. Ayrıca, ruhsat bedelinin 1 katı kadar rehabilitasyon bedeli ödenmesi zorunlu hâle getiriliyor. Tamam, büyük şirketler için bu maliyet değil ancak gider kalemidir fakat küçük işletmeler için ciddi bir engel oluşturuyor. Sektöre giriş zorlaşır, bölgesel kalkınma zarar görür; bu yaklaşımdan da ne adalet çıkar ne kalkınma çıkar. Uluslararası uygulamalar ortada, rehabilitasyon fonları yatırımcıyla birlikte yürütülüyor, denetleniyor, revize ediliyor, dengeleniyor; bizde ise bu bir karmaşaya, belirsizliğe ve yüke sebep olacak.

Kıymetli milletvekilleri, 6'ncı maddeyle devlet hakkı yüzde 50 artırılıyor yani devlet ruhsat bedelini düşürüp başka bir yerden daha fazlasını alıyor. Bu da yatırımcının önünü doğrudan kesen, geri durmasına sebep olan bir etki yaratabiliyor. KOBİ'ler bu artışı taşımakta zorlanırlar, büyük şirketlerin daha da önü açılır, madencilik sektörü de tekelleşir. Yatırım motivasyonunun düşmesiyle, hele ki krom gibi stratejik madenlerde özel statü de kaldırılırsa yatırımcı ürker, çekilir, ihracat potansiyelimiz zayıflar, rekabet gücümüz erir. Bu değişikliklerin geriye yürüme ihtimali de var tabii. Bu durumda mevcut ruhsat sahiplerinin hakları ne olacak diye buradan sormak istiyorum. Bu düzenlemeler hukuki güvence mi yoksa yeni bir belirsizlik alanı mı, bunu soruyorum sizlere.

YENİ YOL Grubu ve DEVA Partisi olarak biz bu maddeleri sadece eleştirmiyoruz, maddeleri revize etmek üzere sizlere öneri de getiriyoruz:

1) Rehabilitasyon bedeli kamu bütçesi içinde kalmalı ve Sayıştay denetimine açık olmalı.

2) Denetim mekanizmaları net tanımlanmalı, şeffaflık sağlanmalı.

3) KOBİ'ler için ölçekli ödeme sistemleri getirilmeli.

4) Devlet hakkı artışı bölgesel farklara göre esnetilmeli.

5) Krom madeniyle ilgili değişiklikler yatırımcıyla istişare edilerek yapılmalı, müktesep haklara saygı duyulmalı.

28'inci Dönem çalışmalarında artık ikinci senemizi tamamladık. Bu kürsüden sadece iktidara karşı çıkmak için değil olumsuzluklar, ihtiyaçlar karşısında vatandaşlarımız adına hesap sormak, konuyu takip etmek ve iyileştirici, düzeltici etki oluşturmak için gayret gösteriyoruz. İşte, ben buna "onarıcı siyaset" diyorum. Geçmişin hatalarını geleceğe taşımayan; aksine, ders çıkaran, deneyimlenen; kamu yararını, vatandaşın faydasını güçlendiren, sürdürülebilirliğe odaklanan, geleceğe umutla taşıyan bir anlayış bu. İşte, bu kanun teklifinde de rehabilitasyon diyoruz ancak gerçekte rehabilitasyon sağlanamıyor.

BAŞKAN - Tamamlayın Sayın Vekil.

ELİF ESEN (Devamla) - Teşekkür ederim Sayın Başkan.

"Çevreyle uyum" deniliyor ama yerel üretici dışlanıyor. Devlet hakkı artıyor ama küçük üreticinin hakkı azalıyor. Biz bu ülkenin toprağına sadece bugünün değil yarının da gözüyle bakıyoruz çünkü yarın bu topraklarda çocuklarımız yürüyecek ve biz onlara "Biz o gün oradaydık, konuşanlardan olduk ama asıl önemlisi koruyanlardan olduk." diyebilmek için buradayız.

Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum. (YENİ YOL ve İYİ Parti sıralarından alkışlar)