İYİ PARTİ GRUBU ADINA METİN ERGUN (Muğla) - Sayın Divan, muhterem milletvekilleri; İYİ Parti olarak verdiğimiz araştırma önergesi kapsamında söz almış bulunuyorum. Bu vesileyle yüce heyetinizi saygılarımla selamlıyorum.

Muhterem milletvekilleri, Türkiye'nin bilimsel ve teknolojik ilerlemesinde çok kritik bir rol oynayan akademisyenler yani bilim insanları 2025 itibarıyla ekonomik, sosyal ve akademik özgürlük açısından birçok zorlukla karşı karşıyadır. Bu zorluklardan en büyüğü ekonomik zorluklardır yani maaşlarının düşüklüğüdür. Akademisyenlerimizin maaşları ekonomik kriz ve yüksek enflasyon nedeniyle yıllar içerisinde erimiştir. 2002 yılında bir profesör maaşı asgari ücretin 11 katı iken 2025'te bu oran 4,5 katına gerilemiş durumdadır. TÜRK-İŞ'in haziran ayı verilerine göre 4 kişilik bir ailenin yoksulluk sınırı 85 bin liraya ulaşmıştır. Bu rakama göre araştırma görevlisi, doktor öğretim üyesi ve doçent maaşları yoksulluk sınırının altındadır, profesör maaşları ise yoksulluk sınırındadır yani akademisyenlerin büyük kısmı yoksulluk sınırının altında yaşamaktadırlar. Maalesef, akademisyenlerin birçoğu kredi ve hatta kredi kartı borçlarını bile ödeyememektedirler. Hâl böyle olunca akademisyenlerin bu şartlarda bilimsel çalışmalara odaklanmalarının kolay olmayacağı anlaşılır bir durumdur. Ülkemizde bilimin öncüleri olan bu meslek mensuplarının ayın sonunu getirme endişesiyle yaşaması açıkçası kabul edilemez.

Muhterem milletvekilleri, akademisyenlerimizin yaşadığı zorluklardan bir diğeri ise AR-GE bütçelerine ve bilimsel üretime ayrılan kaynakların yetersizliğidir. Ayrılan kaynaklar laboratuvar ekipmanları, uluslararası yayınlar ve konferanslar için yeterli değildir. Akademisyenler araştırma yapmak yerine geçim sıkıntısı yüzünden ek ders yüküyle boğuşmaktadırlar. Bundan dolayı, haftada 10-12 saat olan zorunlu ders saati geçim kaygısıyla 20-25 saate çıkmış durumdadır, bu durum da bilimsel üretkenliği azaltmaktadır; zaten bu şartlarda başka bir şey de beklenemez. Türkiye'nin bilimsel alanda uluslararası rekabette geri kalmasının bir nedeni de budur.

Akademik özgürlük kısıtlamaları ve idari baskılar da çok önemli başka bir sorundur. Özellikle sosyal bilimler alanında çalışan akademisyenler otosansür uygulamak zorunda bırakılmış durumdadır, fikir beyan edenler soruşturma tehdidiyle karşılaşmakta ve bazıları keyfî biçimde işten çıkarılmaktadır. Bu uygulamalar sonucunda durum şudur: Türkiye neredeyse bütün akademik özgürlük endekslerinde son sıradadır. Ayrıca, üniversite özerkliğinin zayıflatılması ve liyakatsiz atamalar bilimsel üretimi gölgelemekte ve akademik motivasyonu zayıflatmaktadır.

Muhterem milletvekilleri, ekonomik sorunlar ve akademik özgürlük eksikliği akademik beyin göçünü hızlandırmaktadır. Akademik Diaspora Raporu'na göre, ülkemizde son on yılda bilim insanlarının yurt dışına göç etmelerinde ve göç etme olasılığında dramatik bir artış yaşanmıştır ve yaşanmaktadır. Nitelikli akademisyenler daha iyi ücretler, akademik özgürlük ve daha iyi çalışma koşulları için yurt dışını tercih etmektedirler. Akademisyenlerimizin maruz kaldığı büyük problemlerden biri de özlük haklarında yaşanan problemlerdir. Özellikle vakıf üniversitelerindeki akademisyenler kısa süreli sözleşmelerle çalıştırılmakta ve iş güvencesizliği yaşamaktadırlar. Sözleşme yenileme süreçlerindeki belirsizlikler akademisyenleri psikolojik ve maddi açıdan zorlanmaktadır.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Buyurun.

METİN ERGUN (Devamla) - Son olarak, yıllardan beri yaşanan akademik denklik sorunu birçok bilim insanını mağdur etmiş durumdadır.

Saydığımız tüm bu hususların etraflıca incelenmesi, problemlerin ortadan kaldırılması ve akademik sistemde kapsamlı reformların yapılması için İYİ Parti olarak Türkiye Büyük Millet Meclisinde bir araştırma komisyonu kurulması gerektiğini düşünmekteyiz.

Bu duygu ve düşüncelerle konuşmama son verirken önergemize desteklerinizi bekliyor, hepinizi saygılarımla selamlıyorum. (İYİ Parti ve YENİ YOL sıralarından alkışlar)