VEZİR COŞKUN PARLAK (Hakkâri) - Sayın Başkan, değerli halklarımız; Kobani kumpas davasının gerekçeli kararı açıklandı, bu kararı tanımıyoruz. Bir an önce bu hukuksuzluğa son verilmeli ve arkadaşlarımızın özgürlüğü sağlanmalıdır. Kobani kumpas davasında zindanda bulunan önceki dönem Eş Genel Başkanlarımız Sayın Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ şahsında zindandaki bütün yoldaşlarımıza buradan sevgi ve selamlarımızı gönderiyoruz.

Değerli arkadaşlar, burada Hakkâri'nin sorunlarına değineceğim. Bundan on üç ay önce, 3 Haziran 2024'te Hakkâri Belediyesine kayyum atandı. Siyasi iktidar, birçok ekonomik ve toplumsal sorunla baş etmeye çalışan Hakkâri'de bu sorunları çözmek yerine halkın iradesine el koymayı tercih etti. Hakkâri'nin hâlâ yolları toprak olan yüzlerce köyü var. Bu köylerde yaşayan halk; tarlasını, bahçesini işleyemiyor, mera yasaklarından dolayı hayvanlarını otlatamıyor.

Hakkâri Belediyesi, 2016'dan bu yana, kısa kesintiler hariç neredeyse tamamen kayyum yönetimindedir. 2019 ve 2024'te seçilen 2 Belediye Eş Başkanımız Mehmet Sıddık Akış ve Cihan Karaman hâlâ cezaevinde bulunuyor.

DEM PARTİ'li belediyelere sağlanmayan kaynakların kayyum belediyelerine misliyle sağlandığını biliyoruz. Buna rağmen Hakkâri'nin su sorunu dahi yıllardır çözülemedi. Genç işsizliği Hakkâri'de rekor kırıyor, 20 kişinin alınacağı bir iş ilanına binlerce kişi başvuruyor. Kayyum yönetimleri toplumsal sorunları çözmek bir yana, onları daha da derinleştirdi. Seçilmiş eş başkanlar görevdeyken belediyelerimizin uyguladığı sosyal politikalar kayyumlar döneminde ortadan kaldırıldı.

2009-2023 yılları arasında intihar hızının en yüksek olduğu 2'nci şehir Hakkâri'dir. Hakkâri'deki intihar oranları Türkiye ortalamasının 2 katıdır. Tablo bu kadar vahim iken intihara sürüklenen insanlara yardımcı olacak sosyal destek mekanizmaları ne yazık ki yok.

Dokuz yıldır uygulanan kayyum rejimi; ekonomik, siyasi ve toplumsal olarak sadece olumsuz sonuçlar doğurdu. Sadece DEM PARTİ'ye oy verenler değil, başta Adalet ve Kalkınma Partisi olmak üzere diğer partilere oy veren vatandaşlar da kayyuma razı değil çünkü kayyum rejimiyle onların da iradesi ortadan kaldırılmış oluyor. Hakkâri Belediyesine el konulduğu gün bu kürsüde konuşmuş, Kürtlere yönelik planlı ve sistematik ayrımcılıktan bahsetmiştim. Şimdi bu ayırımcılığı sona erdirmek için bir fırsat penceresi var, bu fırsat heba edilmemelidir.

Değerli milletvekilleri, Hakkâri'de yıllardır devam eden bir doğa katliamı var. Coğrafyamızın en değerli doğal miraslarından olan Cilo ve Sat buzulları büyük bir tehlike altında bulunuyor. Cilo ve Sat buzulları geri dönüşsüz biçimde eriyor. Bu erimenin en büyük nedeni küresel iklim değişikliği değildir; bölgede on yıllardır devam eden güvenlikçi politikalar, bu politikalar çerçevesinde uygulanan sistematik ormansızlaştırma, hızla artan denetimsizlik, denetimsiz madencilik faaliyetleri buzulların erimesindeki önemli etmenlerdir. Bunların yanı sıra son yıllarda "turizm" ve "festival" adı altında buzulların olduğu bölgede yeterince koruma çalışması yapılmadan on binlerce insanın katıldığı kalabalık etkinlikler yapılıyor. Bu sene festivalin eğlence kısımları İsrail-İran savaşından dolayı iptal edildi fakat binlerce kişi yüzlerce araçla buzullara çıkmaya devam etti. Yakılan kamp ateşleri, kurulan çadırlar, buzullara bırakılan çöpler ve kontrolsüz geziler buzullardaki telafisi imkânsız tahribatı artırdı. Hakkâri'deki ekokırımın bir an önce son bulması gerekiyor.

Değerli milletvekilleri, Hakkâri 2 ülkeye sınırı olan 3 gümrük kapısına sahip bir şehirdir. Böyle bir şehirde uluslararası ticaretin çok canlı olması beklenir fakat durum maalesef böyle değildir. Gümrük kapıları, küçük çaplı ticaret yapmak isteyen insanlar için bir eziyete dönüşmüş durumdadır. Uygulanan kotalar, sınır ticaretini neredeyse imkânsız hâle getiriyor. Gişe ve görevli sayısındaki yetersizlik, sınır kapılarından geçiş yapan insanların kötü fiziksel koşullarda saatlerce beklemelerine neden oluyor.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Buyurun, tamamlayın.

VEZİR COŞKUN PARLAK (Devamla) - Bu olumsuz durumlar yetmezmiş gibi bir de vatandaşlar ile gümrük memurlarını karşı karşıya getirmeye çalışan bir yönetim anlayışı söz konusudur. Hakkâri halkının mütevazı kazanç kapılarını kapatmak isteyen, vatandaş ile görevlileri karşı karşıya getirmek isteyen anlayışı kınıyor; tüm yetkilileri sorumlu hareket etmeye davet ediyoruz.

Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum. (DEM PARTİ sıralarından alkışlar)