MURAT ÇAN (Samsun) - Teşekkür ediyorum Sayın Başkan.

Değerli milletvekilleri, İklim Kanunu Teklifi'nin 9'uncu maddesini görüşmekteyiz. Bu madde, emisyon ticaret sistemi kurulmasını, ulusal tahsisat planlanmasını, hazırlanmasını, esneklik ve piyasa istikrar mekanizmaları geliştirilmesini öngörüyor, buna ilişkin düzenlemeler içeriyor. Teferruata boğulmamızın hiçbir anlamı yok gecenin bu saatinde. Bu madde, teklifin bütün karakteristik özelliklerini, hatta bugüne kadar getirdiğiniz bütün torba tekliflerin karakteristik özelliklerini bünyesinde barındırıyor. Anlıyoruz ki teklif tekniğinizde hiçbir ilerleme, hiçbir gelişme yok. İklim için bir kanun yapılacaksa, bunda da samimiyseniz eğer, çevresel sürdürülebilirliği esas alan, sera gazı emisyonunu azaltmak için bağlayıcı hedefleri olan, sanayi, teknoloji ve enerji politikalarını yeşil dönüşüm doğrultusunda şekillendiren ve ekosistemin korunmasını önceleyen bir perspektife sahip olmalıydı teklifiniz. Ancak önümüzdeki teklifte bunların hiçbiri yok, şaşırmıyoruz. Çevrenin, doğanın, iklimin ihtiyaçlarını değil sermayenin ihtiyaçlarını ve beklentilerini teklifin omurgasına oturtmuşsunuz yani iklim merkezli değil piyasa merkezli bir teklif ve aynı karakterde bir maddedir konuştuğumuz madde. Bu madde aynı zamanda ciddi belirsizlikler de içeriyor. Verdiğimiz önergede aslında bu belirsizliği ortadan kaldırmayı amaçlıyoruz çünkü madde bu hâliyle kanunun amacı ve hedefleriyle uyumlu değildir. Kanunun amacına ve hedeflerine ulaşılması için mesela ücretsiz tahsisatların hangi kriterlere göre verileceği kanunda açıkça yazılmalıdır, uzun vadeli planlamalar buna göre yapılmalıdır çünkü. Bu yapılırken ücretsiz tahsisatların her durumda kanunda tanımlanan hedeflerle çelişemeyeceği de hüküm altına alınmalıdır getirdiğiniz teklifte. Ücretsiz tahsisatların yıllar içerisinde kademeli olarak azaltılması, Avrupa Birliğinde olduğu gibi fosil yakıttan elektrik üretiminin ücretsiz tahsisat uygulamasının dışında bırakılması esastır. Madde bu hâliyle bunların hiçbirini içermiyor. Dolayısıyla, getirdiğiniz madde hiçbir maksadı karşılamıyor. Bizim teklifimiz, önergemizdeki teklif, bu eksiklikleri bu maddede gidermeye yöneliktir. Ancak maddeyi biz ne kadar düzeltirsek düzeltelim, teklifin tümündeki karakteristik sorun devam edecek çünkü az önce de söylediğim gibi, yapılmak istenen kanun iklim odaklı değil sermaye ve piyasa odaklı, size sipariş verilmiş bir kanun teklifi.

Teklifteki bir diğer perspektif sorunu da politikaların hazırlanması ve iklim kriziyle mücadelede yerel yönetimlerin, meslek örgütlerinin, sendikaların, sivil toplumun ve özellikle akademinin rolünün pas geçilmiş olması, kısıtlı tutulmuş olmasıdır. Türkiye'nin iklim değişikliğiyle mücadelesinde bilim temelli, bağımsız, şeffaf ve katılımcı bir mekanizma inşa edilmesi gerekiyordu. Ancak önümüzdeki İklim Kanunu Teklifi böyle bir teklif değil. Özetle "İklim Kanunu" adı altında sunulan bu teklif hem çevresel kaygılara hem de uluslararası taahhütlere cevap vermiyor, uzun vadeli hedeflere hiç cevap vermeyecek; eksiktir, yetersizdir, alelacele, alelade hazırlanmıştır; yine söylüyorum çünkü sipariştir getirdiğiniz teklif. Kalkınma ve büyüme elbette kıymetlidir ancak bunu, bu getirdiğiniz teklifle, bir sonraki getireceğiniz teklifle, doğayı talan etmeden, iklimi bozmadan yapmak çok daha kıymetlidir. Bir kez olsun doğanın ve milletin hayrına bir teklif tasarlayın. Bizim görevimiz de sizi buraya doğru taşımaktır, buraya getirmektir. Düşük karbonlu ekonomi aracılığıyla sürdürülebilir kalkınmayı desteklemek sizin önceliğiniz, bizim de sizi yönlendireceğimiz bir hedef olmalıdır. Bu hâliyle, sadece karbon emisyonunun pazarda satılan bir meta olmasının yolunu açan şu metin, kapsamlı bir çözüm aracı olamayacaktır, dış piyasada ticarette rekabetçi olamayacaktır. İklim kriziyle mücadelede somut ve etkili politikalar içeren bir çerçevenin benimsenmesi gerektiğinin altını kalın çizgilerle bir kez daha çiziyoruz.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Buyurun, tamamlayın.

MURAT ÇAN (Devamla) - Bu yönde kapsamlı bir kanun teklifi hazırlanması gerektiğini vurguluyor, partimizin bu çağrısını yineliyor, Genel Kurulu ve sizleri saygıyla selamlıyorum. (CHP sıralarından alkışlar)