ONUR DÜŞÜNMEZ (Hakkâri) - Genel Kurulu ve ekranları başında bizleri izleyen değerli halklarımızı saygıyla selamlıyorum.

Sayın Başkan, ben de 3 sınır kapısı olan bir ilin milletvekili olarak önce bu sınır kapılarında yaşanan haksızlıkları ve sonrasında da geçimini bu sınır kapılarında günübirlik şekilde yurt dışına çıkıp gündelik eşyaları alıp getirerek sağlayan vatandaşlara dayattığınız yurt dışı çıkış harcının adaletsizliğini anlatmak istiyorum.

Hepinizin bildiği gibi, Hakkâri'de başta Esendere Sınır Kapısı olmak üzere, insanlar orada gündelik olarak yurt dışına çıkıp oradan edindikleri gıda maddelerini ve -muafiyetten hariç- diğer maddeleri alarak yurt içinde satıp bundan bir gelir elde etmeye ve çocuklarını, kendilerini geçindirmeye çalışıyorlar. Bu sayı yaklaşık olarak Hakkâri'de 10 binken örneğin, Şırnak'ta Habur'da 30 bin kişinin geçimini sağladığı bir durumdan söz ediyorum. Burada zaten gündelik olarak kazandıkları para 500 TL ile 1.500 TL arasında değişen bir miktar ancak siz Anayasa'ya açıkça aykırı olarak, yine Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 4 No.lu Ek Protokolü'nün 2'nci maddesinin 2'nci fıkrasına aykırı olarak seyahat özgürlüğünü kısıtlayıcı bu yurt dışı çıkış harcını artırıp bunu da insanlara bir lütufmuş gibi sunmaya çalışıyorsunuz. Biz bunu kabul etmediğimizi baştan belirtelim.

Hepinizin bildiği üzere, Anayasa'mız 23'üncü maddede seyahat özgürlüğünü düzenlemekte ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 4 No.lu Ek Protokolü'nün 2'nci maddesinin 2'nci fıkrası da herkesin bulunduğu ülkeyi, kendi ülkesi dâhil terk edebilme hakkını yani seyahat özgürlüğünün vücut bulduğu hâlini düzenlemektedir ama bir tek durum söz konusu, bu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne taraf ülkelerden bir ülkede yani Türkiye'de insanlar kendi ülkesini terk edemiyor çünkü terk etmek isterlerse 500 TL'lik bir yurt dışı çıkış harcı ödemek zorunda kalıyorlar.

Sayın Başkan, daha önce bu yurt dışı çıkış harcı 150 liraydı ancak hepimizin bildiği gibi, sosyal devlet ilkelerine de aykırı olan bu çıkış harcının alınması, tamamen Anayasa'nın 2'nci maddesine de Türkiye'nin sosyal bir hukuk devleti olması mantalitesine de aykırıdır. Nitekim, sosyal devletin yegâne yükümlülüğü her şeyde adaleti tesis etmek olduğu gibi, vergide de gelirde de adaleti tesis etmesidir.

Sizler de biliyorsunuz ki ülkemiz çok büyük bir darboğazla karşı karşıya ve insanlar Hakkâri, Şırnak, Ağrı, Iğdır, Kars, Van -bunlar sınır bölgeleri olduğu için örnek veriyorum- özellikle bu bölgelerde bu darboğazla daha da bir karşı karşıya kalmakta çünkü aynı zamanda işsizliğin en yoğun olduğu yerler buralar. Buralarda işsizliği bilerek körüklemeye çalışsak bu sınır kapılarında yaşanan sorunları, bu sınır kapılarına uyguladığımız kotaları getiririz ve devlet olarak orada işsizliği daha da bir yükseltiriz. Hepinizin malumu, Esendere Sınır Kapısı'nda gündelik muafiyete takılmayan eşyalara da bir kota uygulaması getirildi. İnsanların getirdiği 5 kilo çaya, 5 kilo gıda maddesine, 2 kilo domatese bu ülke "Size daha azı gerek." diyerek el koydu ve gümrükte muhafazaya aldı. Bu gümrükte muhafazaya alınan maddelere ne olduğunu söyleyeyim mi Sayın Başkan? Bu gümrükte muhafazaya alınan maddeler, çeşitli bahanelerle oraya atılan, depoya atılan maddeler maalesef ki oradaki yandaşlar, oradaki yöneticiler tarafından akşamları getirilip pazarlarda yine satılıyor. Bir şeyin bir ülkeye girişi yasaksa bu hepimizi kapsayacak bir yasak olmalı. Bir partiye serbest olup da diğer bütün vatandaşlara yasak olan maddeleri biz kabul etmediğimizi milletin kürsüsünden bir kez daha dile getiriyoruz. Biliyorsunuz ki bu gümrük sahalarına günlük ticari araç geçiş sınırlaması konuluyor ve Esendere'de bu sayı 30, günde 30 araç ticaret için çıkış yapabiliyor. Peki, Ticaret Bakanlığının kendi sitesinde yayınladığı bütün sınır kapılarına uygulanan tarifeye baktığımızda bu durum ne? 50 küçük, 100 büyük araç olacak şekilde yani 100 kamyonet, 50 normal araç olacak şekilde bir düzenlemeye gidildiği gözlemleniyor.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Sayın Düşünmez, lütfen tamamlayın.

ONUR DÜŞÜNMEZ (Devamla) - Ancak Esendere'de bu, keyfî bir uygulamayla 30'la sınırlandırılmış durumda.

Yine, Derecik'te bir sınır kapımız var, o sınır kapısının yolu yok. 10 Mayısta açıldı o sınır kapısı, seçim hizmeti olarak açıldı. O sınır kapısına yol olmadığı gibi araç geçişi de yasak. Böyle bir sınır kapısının olması elbette ki oradaki toplum için iyidir, gereklidir. Bu sınır kapısının geliştirilmesi gerekmektedir. Sadece seçim yatırımı için bu sınır kapısı açılmamalı, standartları yükseltilmelidir.

Yine, Üzümlü'de de vatandaşlar giriş-çıkış yaparken buralarda da bir sürü baskıyla, tehditle ve bire bir fiziki müdahalelerle karşılaşıyor. Lütfen bu sınır kapılarına yönelik uygulamaları bir gözden geçirin ve oradaki vatandaşların hakkını savunun, yurt dışı çıkış harcını tamamıyla almayın, 500 TL'yi kabul etmiyoruz.

Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum. (DEM PARTİ sıralarından alkışlar)