DEM PARTİ GRUBU ADINA İBRAHİM AKIN (İzmir) - Sayın milletvekilleri, sözlerime başlamadan önce dün yitirdiğimiz Saadet Partisi Kocaeli Milletvekili Hasan Bitmez'in ailesine, sevenlerine Saadet Partisi camiasına başsağlığı ve sabırlar diliyorum. Meclis Genel Kurulunda yaşanan bu acı olayı unutmayacağız.

Bölge kalkınma idareleri hakkında söz almış bulunmaktayım. Partim ve şahsım adına Genel Kurulu, cezaevinde bizleri izleyen dostlarımızı, arkadaşlarımızı ve aynı zamanda halkımızı sevgiyle saygıyla selamlıyorum.

Bölge kalkınma idareleri bölgesel kalkınma projelerini sürdürmek, sonuçlandırmak üzere 2011'de beş yıllığına kurulmuştu, idarelerin çalışma süreleri Cumhurbaşkanı tarafından 2026 yılına kadar uzatılmış durumda. Bu idarelerin kurulma amacına, hedeflerine sonra da yayınladıkları faaliyet raporlarına bakarsanız DOKAP ve KOP projeleri âdeta bir cennete dönüşmüş olmalıydı çünkü kâğıt üzerinde her şey mükemmel görünüyor ama gelin, gerçeklerin neler olduğuna bakalım.

Değerli milletvekilleri, DOKAP bölgesinde Amasya, Artvin, Bayburt, Çorum, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize, Samsun, Tokat ve Trabzon olmak üzere 11 ilimiz var. Bu illerde idare özellikle bu illerin kalkınmasını, bölgesel eşitsizliğin azalmasını, bölge dışına olan göçlerin durdurulmasını sağlamak üzere kurulmuş. Aslında, bölgeyi değil sadece belli kişileri ve bazı kurumları kalkındırıyor görünüyor. Bu idareler her yere para aktarma ara merkezleri olarak kullanılıyor.

Sayın milletvekilleri, bakın, sizlere birkaç rakam verdiğimde bu daha net ortaya çıkacak. DOKAP Bölge Kalkınma İdaresine bu bütçede 742 milyon 277 bin TL ayrılmış. Bu rakamın yüzde 92'si ise sermaye transferine gidiyor. Sermaye transferi karşılıksız olarak yapılan bütçe giderleridir, çeşitli kurumlara ve STK'lere yapılan sermaye aktarımlarıdır. DOKAP Bölge Kalkınma İdaresinin geçen yılki bütçesi bu şekilde gerçekleşmiştir. Geçen yıl da bütçenin yüzde 93'ü sermaye transferine ayrılmıştır.

Kâğıt üzerinde bölgedeki illerin kalkınması ve gelişmesi için harcanması beklenen paraların çarçur edildiğine gelin birlikte bakalım. Şimdi, DOKAP Bölge Kalkınma İdaresinin bazı projelerini sayayım; Dernekpazarı Belediyesi için 15 binanın, Çaykara Belediyesi için 20 binanın, Güneysu Belediyesi için 46 binanın, İyidere Belediyesi için 52 binanın, Çanakçı Belediyesi için 22 binanın cephesi giydirilmiş. Bu projeler döneminde adı geçen tüm belediyelerin AKP belediyesi olduğunu söylememe sanırım gerek yok. Bu belediyeler, söz konusu projeleri zamanında seçim malzemesi de yapmışlar yani bölge kalkınma idareleri aslında iktidar partisinin olan belediyelere AR-GE birimi gibi çalışıyor. Bir de Giresun'un Çanakçı ilçesinde "Giresun-Çanakçı-Kuşköy Köyüne Özgü Islık Dilinin (Kuşdili) Tanıtılması, Yaşatılması ve Bölge Turizmine Kazandırılması" diye bir proje var. Bu toprakların kadim dillerinden olan Kürtçeyi yok sayanlar, ana dilde selamlama yapan arkadaşlarımıza tahammül edemeyenler, kadim dillerden olan Kürtçeyi yok sayanlar kuş dilini yaşatmak için proje yapmışlar, oralara para aktarmışlar.

Kuş dilini yaşatmak için bakın neler yapmışlar? Çanakçı ilçesinde 22 adet evin cephesinin giydirilmesinin yapılması, 3 adet okul binasının konaklama, yeme içme hizmeti alanına dönüştürülmesi, 1 adet değirmenin yöresel mimariye uygun olarak tadilatın yapılması, 2 adet seyir terası... Allah'ın aşkına, gerçekten bu yapılanların kuş diliyle alakası nedir diye sormak gerekiyor. Şu bina giydirme işinin nesi varsa DOKAP'ta bütün projelerin yolu buraya çıkıyor. Ne hikmeti var bilmiyoruz fakat anlaşılan kalkınmanın yolu bina dış cephesi giydirmekten geçiyor. Böylece, dünyanın dış cepheyi giydirerek kalkınan ilk ülkesi olabiliriz.

Sayın milletvekilleri, DOKAP Bölge Kalkınma İdaresi bir de Rize Çayı Projesi yapmış ki evlere şenlik. Proje şöyle: AKP'li Rize Belediyesi Rize merkezinde 9,5 dönümlük bir alanı Rize Ticaret Odasına hukuk dışı bir şekilde tahsis etmiş. O alanda Bölge Kalkınma İdaresi kocaman bir çay bardağı dikmiş ve projenin finansmanını yine hukuk dışı bir şekilde gerçekleştirmiş. Bu hukuksuzluk Sayıştayın 2019 yılı raporunda belirtilmiş ama ne hukuk ne de Sayıştay Bölge Kalkınma İdaresinin projesini durduramamış. Proje 24 milyar TL'ye ihale edilmiş ama 2022 yılına gelindiğinde proje maliyeti 2 katına çıkarılmış ve bu gerçekleştirilmiş. İşte, bu da başka bir kalkınma projesinin örneklerinden. Gerçekten, siz sadece bölgeyi değil yaşadıklarınızı ve halkımızı da düşünmüyorsunuz.

DOKAP Kalkınma İdaresinin maharetleri saymakla bitmiyor. Bir de Yeşil Yol Projesi var. Bu da bin kilometreyi aşan bir ekolojik yıkım projesi, Karadeniz yaylalarını katletme projesi. Bu proje Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 2016'da yaptığı yeni çevre düzenlemesiyle de tekrar ihale edilmiş ve gerçekleştirilmiş. Çevre Bakanlığı imkân sağlamış, DOKAP projeyi yapıyor şu anda. "Karadeniz'in yaylaları mı elden geçirilecek?" derseniz Sayın Bakan "O kadar olacak." diye söylüyor. Çevre Bakanlığı talimat almış gibi yeşil gördüğü her yere saldırıyor. Sizlerin yeşil değil, yeşile boyamaktan başka bir projeniz yok. DOKAP Bölge Kalkınma İdaresinin bu muhteşem çalışmaları sonunda mesela bölgeden dışarıya göç durumu durmuş mu? Hayır. DOKAP bölgesindeki 11 ilimizden 241 bin kişi bölge dışına göç etmek zorunda kalmış. Bölge gerçekten kalkınsaydı bu insanlar yerlerinden giderler miydi? Elbette ki hayır.

Sayın milletvekilleri, bir de Konya Ovası Projesi Bölge Kalkınma İdaresine bakalım. Aslında, DOKAP için ne söylenirse KOP için de aynı şeyleri söylemek mümkün. Bu da Aksaray, Karaman, Konya, Niğde, Nevşehir, Yozgat, Kırıkkale ve Kırşehir olmak üzere 8 ilimizden oluşan bir bölgesel kalkınma projesidir. 2023 bütçesinin yüzde 81'i karşılıksız olarak çeşitli kurumlara, STK'lere dağıtılmış. Yine 2024 yılında da bütçenin yüzde 82'si sermaye transferi için ayrılmış yani KOP Bölge Kalkınma İdaresi yine kamu kaynaklarını bilmediğimiz kurumlara, STK'lere, iktidar belediyelerine aktaran kurumlar olarak işlev görüyor. Peki, bakalım, bu sermaye transferi KOP'ta nereye yapılmış?

Sayın milletvekilleri, KOP Bölge Kalkınma İdaresi 2021 yılında bir silah şirketi olan Huğluya tekstil atölyesi yapımı için destek vermiş; bu da yetmemiş, Sosyal Gelişmeyi Destekleme Programı altında 2023 yılında bu atölyenin kapasitesini arttırmak için yeniden destek verilmiş ve para aktarılmış. Bu meşhur şirket, ürettikleri silahları 60 ülkeye ihraç ediyor. Bu şirket sadece 2022 yılında 23 milyar dolarlık ihracat yapmış. Huğlu şirketi dışında koca bölgede destek verecek küçük ve orta ölçekli işletme bulamadınız mı? O parayı bölge halkına, çiftçiye, üreticiye, esnafa bakkala, manava destek verseydiniz emin olun bölge daha çok kalkınırdı ama uygulamalarınızla niyetinizi hiç gizlemiyorsunuz. Sizin işiniz gücünüz büyük şirketleri kalkındırmak, küçük esnafı ve halkı değil.

Sayın milletvekilleri, kalkınmanın ölçeklerinden biri de eğitim ve kalifiye iş gücüdür. Oysa, Konya'daki öğrenci sayısı 2016 yılında 133 bin iken 2020'de bu sayı 120 bine düşmüştür. Yani hem bölgesel kalkındınız hem de öğrenci sayısı azaldı; öyle mi? Tabii ki hayır. KOP bölgeleri kalkınıyor olsaydı insanlar buradan bölge dışına göçerler miydi? KOP bölgesinde küçük esnafa, çiftçiye, küçük işletmelere yeterli destek verilseydi bu insanlar yerini yurdunu terk ederler miydi? Elbette hayır. Oysa, sadece 2022 yılında KOP bölgesindeki 8 ilden 161 bin insan dışarıya göç etmiş. Nasıl bir kalkınma politikası bu, işte görüyorsunuz. Bölge kalkınma idarelerinde kalkınan birileri varsa onlar bölge halkı değil sermayelerdir.

Sayın milletvekilleri, bu idareler bizim vergilerimizden toplanan paraları bir yerlere sermaye transfer etmek için oluşturulan birer örtü hâline gelmiştir. Halktan alınan vergi şirketlere, bilmediğimiz kurumlara aktarılıyor.

Sayın Bakan, şunlara cevap vermenizi istiyoruz: Bu idarelerin şimdiye kadar sermaye transferi yaptığı kurumlar ve STK'ler hangileridir? Sermaye transferi yapılan belediyeler içinde muhalefet partililer var mıdır?

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Buyurun.

İBRAHİM AKIN (Devamla) - Son beş yılda hangi proje için hangi kurumlara ne kadar sermaye transferi yapılmıştır? Bu projeler bölgelerin kalkınmasında nasıl bir işlev görmüştür? Bölge kalkınma idarelerinin görev alanları içerisinde dışarıya göç durumu nedir? En önemli soruya şimdi geleyim. Sayın Bakan, kuş dilini kurtarabildiniz mi? Kuş dilini kurtarmak için ne kadar harcama yaptınız? Bunun için kaç personel görevlendirdiniz?

2024 bütçesi halkın, emekçilerin, yoksulun değil bir avuç zenginin ve yandaşın çıkarlarını kollayan bütçedir, vergilerimizi halk için harcamak yerine şirketlere aktaran bütçedir. O nedenle, bu bütçeyi kabul etmemiz, halkımız adına, yurttaşlarımız adına mümkün değildir.

Partim ve kendi şahsım adına hepinizi saygıyla sevgiyle selamlıyorum. (DEM PARTİ sıralarından alkışlar)