GENEL KURUL KONUŞMASI
Konu: Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi münasebetiyle
Yasama Yılı:6
Birleşim:4
Tarih:06.10.2022

FAHRETTİN YOKUŞ (Konya) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum.

Görüşmekte olduğumuz Basın Yasası'yla ilgili olarak burada her kesimden muhalefet itirazlarını sürdürüyor. Komisyonlarda itirazlarımız sürdü ancak dinlemediniz. Hiç olmazsa ben bugün bu konuşmamda konunun birinci derece tarafı olan basın mensuplarını temsil eden Türkiye Gazeteciler Cemiyetinin itiraz ve taleplerini aktarmak istiyorum. Belki bu aktarımlarımdan bir şeyler çıkarıp yanlışları düzeltirsiniz.

"Yasa teklifi, ifade özgürlüğünün önünde tarihimizin en büyük engeli olarak dikilecek 29'uncu maddeyle halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yaymak gibi bir yeni suç tanımı oluşacak. Muğlak ve ucu açık ifadelerle hangi savcının hangi yanlış bilgiyi yayanlarla ilgili harekete geçeceği bilinmeyecek. Sosyal medyada eleştirel paylaşımlar 'dezenformasyon' olarak suçlanabilecek, yalan haberi yapanın yanı sıra yayan ifadesi getirilerek demokrasiyi ve ifade özgürlüğü ilkesini temelinden sarsıp çökertecek pek çok uygulamayla karşı karşıya kalınacaktır.

Yerel gazetelerimizin ana yaşam kaynağı olan resmî ilan gelirlerinin yüzde 75 oranında azalması söz konusu olacaktır. Yerel gazeteler bu darbeyi aldığı taktirde çalışan yaklaşık 8 bin meslektaşımız için işsiz kalma tehlikesi doğacaktır. İnternet siteleri Basın İlan Kurumu havuzuna dâhil edilirken, yeni kaynak yaratılmadığı için ilan pastasından alınan pay iyice küçülecek. Resmî ilan yayınlama hakkına sahip 953 gazetenin yaklaşık 30'u yaygın, geri kalanı yerel gazetedir. Resmî ilan yayın hakkı bekleyen gazeteleri de hesaba kattığımızda yaklaşık bin gazete için gelirlerini önemli ölçüde kaybetme riski oluşacaktır.

İnternet haber sitelerine ait mevzuat düzenlemelerinin sonra yapılacağının belirtilmesi büyük bir boşluk yaratacaktır. Yerel yazılı basın, kazanılmış hakları açısından, eşit maliyet, eşit işlem yönlerinden zarara uğrayacak, kurumsallaşmış, varlığını sürdüren, istihdam yaratan, yıllarca vergisini ödeyerek mesleğe hizmet etmiş yerel gazeteler ile bir süre önce kurulmuş kurumların eşit statü kazanma tehlikesi doğacaktır. Yerel gazetelerimizde haberin doğruluğuna ilişkin eşik bekçiliği görevi muhabir, editör, yazı işleri müdürü, genel yayın yönetmeni gibi 3 yetkiliden geçerken bu işlevi zayıflatacak yönler oluşabilecektir.

İktidarlar tarafından tehlikeli görünen sosyal medya paylaşımları ağır cezaya maruz kalacak, kapalı anlık mesajlaşma uygulamaları, görüşmelere ilişkin bilgileri BTK'ye verecek.

Teklifin bir nebze olumlu sayılabilecek yanı, internet basınında çalışan meslektaşlarımıza gazeteci statüsü kazandırması ve bu yolla basın kartı alma yolunun açılması. Bu duruma karşın belli şartlarda internet basınına yönelik ağır yaptırımlar da öngörülmektedir. Teslim ve muhafaza yükümlülüğünü yerine getirmeyen internet sitesine 1 milyar liraya kadar ceza verilebilecek, haber sitesi vasfını yitirenler internet sitelerinde çalışan gazetecilerin kişisel hakkı olan basın kartı da ellerinden alınacak.

Kişisel hakların korunması önemli ancak bu hâliyle, internet siteleri için kaotik bir süreç yaşanabilecek, yazılı medyada dava açmak için tanınan yayın tarihinden itibaren dört aylık süre internet basınında yayın tarihinden itibaren değil şikâyet tarihinden itibaren başlatılacak yani her gün yüzlerce haber yayınlayan bir internet sitesi yasanın ardından yıllar boyunca binlerce haberle ilgili dava edilebilecek."

Değerli milletvekilleri... "Gazetecilerin basın kartı tartışmasının hiçbir anlamı kalmayacak, dernek ve vakıf yöneticilerinin, pek çok kamu çalışanının basın kartı almalarının önü açılacak. Basın Kartı Komisyonu maddelerinin yasa teklifinin içine konulmasıyla meslek örgütlerinin bu mevzuatı idari yargıya taşımasının önüne geçiliyor, yasal zırh kuşanılıyor. Kimin basın kartı alıp kimin alamayacağına karar verecek 9 kişilik Komisyonda gazetecileri temsil edebilecek sadece 2 temsilci bulunabilecek, 5 üyeyi doğrudan başkanlık belirleyecek."

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Tamamlayın sözlerinizi.

FAHRETTİN YOKUŞ (Devamla) - "Resmî ilanların adil bir şekilde gazetelere dağıtılması amacıyla kurulan ve fikir ve içerik farkı gözetmeksizin aracılık hizmeti yapmakla yükümlü Basın İlan Kurumu gazetelere ve internet haber sitelerine hem para hem ceza -hapis cezası- veren bir kurum olarak büyük yetkilerle donatılacaktır. Basın İlan Kurumu tıpkı televizyon ve radyolar üzerinde kılıcını sallayan RTÜK gibi yazılı ve dijital medyanın eli silahlı polisi hâline gelecektir.

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, sosyal medya şirketlerinin küresel cirolarının yüzde 3'ü kadar ceza kesebilecek. Hangi sosyal medya devi küresel cirosunun yüzde 3'ünü ceza olarak Türkiye'de ödeyebilecek? Bu maddeyle sosyal medya şirketleri üzerinde baskı kurularak düşünce ve ifade özgürlüğü alanının da kontrol edilmesi amaçlanmaktadır." deniliyor.

Hepinizi saygıyla selamlıyorum. (İYİ Parti ve CHP sıralarından alkışlar)