2005-07-03 - 15:54
Çocukları Koruma Yasa Tasarısı, TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilerek yasalaştı.
''Temel yasa'' olarak bölümler halinde görüşülerek kabul edilen yasa, özel korunma ihtiyacı olan veya suça sürüklenen çocukların korunmasına, haklarının ve esenliklerinin güvence altına alınmasına ilişkin esasları düzenliyor. Yasa, daha erken yaşta ergin olsa bile 18 yaşını doldurmamış kişiyi ''çocuk'' olarak tanımlıyor.
Yasaya göre, çocuğun öncelikle kendi aile ortamında korunmasını sağlamaya yönelik danışmanlık, eğitim, bakım, sağlık, sosyal yardım ve barınma konularında alınacak koruyucu ve destekleyici tedbirler alınacak.
Barınma tedbiri uygulanan kimselerin, talepleri durumunda kimlikleri ve adresleri gizli tutulacak.
Tehlike altında bulunmadığının tespiti ya da tehlike altında bulunmakla birlikte, veli veya vasisinin ya da bakım ve gözetiminden sorumlu kimsenin desteklenmesi yoluyla tehlikenin bertaraf edileceğini anlaşılırsa çocuk, bu kişilere teslim edilecek.
KARARI KİM ALACAK?
Adli ve idari merciler, kolluk görevlileri, sağlık ve eğitim kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, özel korunma ihtiyacı olan çocuğu Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu'na bildirmekle yükümlü olacak. Çocuk ile çocuğun bakımından sorumlu kimseler, çocuğun korunma altına alınması amacıyla Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu'na başvurabilecek.
Çocuklar hakkında koruyucu ve destekleyici tedbir kararı; çocuğun kendisinin, ana, baba, vasisi veya birlikte yaşadığı kimselerin bulunduğu yerdeki çocuk hakimi tarafından alınacak. Tedbir kararlarının uygulanması, kararı veren hakim veya mahkemece en geç 3'er aylık sürelerce incelettirilecek.
Tedbir kararı verilmeden önce çocuk hakkında sosyal inceleme yaptırılabilecek. Tedbirin türü kararda gösterilecek. Bir veya birden fazla tedbire karar verilebilecek.
Hakim, hakkında koruyucu ve destekleyici tedbire karar verdiği çocuğun denetim altına alınmasını da kararlaştırabilecek.
Hakim, çocuğun gelişimini göz önünde bulundurarak koruyucu ve destekleyici tedbirin kaldırılmasına veya değiştirilmesine karar verebilecek.
Tedbirin uygulanması, 18 yaşın doldurulmasıyla kendiliğinden sona erecek. Ancak hakim, eğitim ve öğrenimine devam edebilmesi için ve rızası alınmak suretiyle tedbirin uygulanmasına belli bir süre daha devam edilmesine karar verebilecek.
ACİL KORUNMA
Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) tarafından bakım ve gözetim altına alındıktan sonra çocuğun derhal acil korunma altına alınmasını gerektiren bir durumun varlığı halinde 2 gün içinde çocuk hakimine müracaat edilecek. Hakim, 5 gün içinde çocuğun bulunduğu yerin gizli tutulmasına ve gerektiğinde kişisel ilişkinin tesisine karar verebilecek.
Acil korunma kararı en fazla 30 günlük süre ile sınırlı olmak üzere verilebilecek. Bu süre içinde kurumca çocuk hakkında sosyal inceleme yapılacak. Kurum, yaptığı inceleme sonucunda tedbir kararı alınmasının gerekmediği sonucuna varırsa bu yöndeki görüşünü ve sağlayacağı hizmetleri hakime bildirecek. Çocuğun ailesine teslim edilip edilmeyeceğine veya uygun görülen başka bir tedbire hakim tarafından karar verilecek.
Kurum, çocuk hakkında tedbir kararı alınması gerektiği sonucuna varırsa, hakimden koruyucu ve destekleyici tedbir kararı verilmesini talep edecek.
SHÇEK tarafından, kendisine intikal eden olaylarda gerekli önlemler derhal alınarak çocuk, resmi veya özel kuruluşlara yerleştirilecek.
Suça sürüklenen çocuğun aynı zamanda akıl hastası olması halinde, yeni Türk Ceza Kanunu'nun öngördüğü çocuklara özgü güvenlik tedbirleri uygulanacak.
Suça sürüklenen ve ceza sorumluluğu olmayan çocuklarla özel korunma ihtiyacı olan çocuklar hakkında duruşma yapılmaksızın tedbir kararı verilecek. Bu kararın verilmesinden önce, idrak gücüne sahip olan çocuğun görüşü alınacak, ilgililer dinlenebilecek, çocuk hakkında sosyal inceleme raporu düzenlenmesi istenebilecek.
Çocuk hakimi tarafından alınan tedbir kararlarına karşı itiraz yolu açık olacak.
SORUŞTURMA
Suça sürüklenen çocuk hakkındaki soruşturma, çocuk bürosunda görevli Cumhuriyet savcısı tarafından bizzat yapılacak.
Çocuğun ifadesinin alınması veya çocuk hakkındaki diğer işlemler sırasında çocuğun yanında sosyal çalışma görevlisi bulundurulabilecek.
Cumhuriyet savcısı, soruşturma sırasında gerekli görüldüğünde çocuk hakkında koruyucu ve destekleyici tedbirlerin uygulanmasını çocuk hakiminden isteyebilecek.
Gözaltına alınan çocuklar, kolluğun çocuk biriminde tutulacak. Kolluğun çocuk biriminin bulunmadığı yerlerde çocuklar, imkanlar ölçüsünde gözaltına alınan yetişkinlerden ayrı bir yerde bulundurulacak.
Çocukların yetişkinlerle birlikte suç işlemesi halinde, soruşturma ve kovuşturma ayrı yürütülecek. Bu halde de çocuklar hakkında gerekli tedbirler uygulanmakla beraber, mahkeme lüzum gördüğü takdirde çocuk hakkındaki uygulamayı genel mahkemedeki davanın sonucuna kadar bekletebilecek.
Davaların birlikte yürütülmesinin zorunlu görülmesi halinde, birleştirme kararı verilebilecek.
Çocuklara zincir, kelepçe ve benzeri aletler takılamayacak. Ancak, zorunlu hallerde çocuğun kaçmasını, kendisinin veya başkalarının hayat veya beden bütünlükleri bakımından doğabilecek tehlikeleri önlemek için kolluk tarafından gerekli başka önlem alınabilecek.
DAVA ERTELENEBİLECEK
Fiil için kanunda öngörülen hapis cezasının üst sınırı 3 aydan fazla ve 2 yıla kadar (2 yıl dahil) ise Cumhuriyet savcısı tarafından deliller toplandıktan sonra, şüpheli hakkında açılacak kamu davası şu koşulların birlikte gerçekleşmesi halinde 5 yıl süreyle ertelenebilecek:
''- Çocuğun daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olmamış bulunması,
- Yapılan soruşturmanın, kamu davası açılmasının ertelenmesi halinde şüphelinin suç işlemekten çekineceği kanaatini vermesi,
- Kamu davası açılmasının ertelenmesinin, şüpheli ve toplum açısından kamu davası açılmasından daha yararlı olması,
- Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle, tamamen giderilmesi.''
Kamu davasının açılmasının ertelenmesine ilişkin kararın uygulanması, çocuk hakiminin onamasına bağlı olacak. Mahkeme bu husustaki kararını 5 gün içinde verecek.
ÖNCE TEDBİR, SONRA TUTUKLAMA
Suça sürüklenen çocuklar hakkında soruşturma veya kovuşturma evrelerinde adli kontrol tedbiri olarak şu tedbirlere karar verilebilecek:
''- Belirlenen çevre sınırları dışına çıkmamak,
- Belirlenen bazı yerlere gidememek veya ancak bazı yerlere gidebilmek,
- Belirlenen kişi ve kuruluşlarla ilişki kurmamak.''
Ancak bu tedbirlerden sonuç alınamaması, sonuç alınamayacağının anlaşılması veya tedbirlere uyulmaması durumunda tutuklama kararı verilebilecek.
15 yaşını doldurmamış çocuklar hakkında tutuklama kararı verilemeyecek.
Çocuk, velisi, vasisi, mahkemece görevlendirilmiş sosyal çalışma görevlisi, çocuğun bakımını üstlenen aile ve kurumda bakılıyorsa kurumun temsilcisi duruşmada hazır bulunabilecek.
Mahkeme veya hakim, çocuğun sorgusu veya çocuk hakkındaki diğer işlemler sırasında, çocuğun yanında sosyal çalışma görevlisi bulundurabilecek.
HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI
Çocuğa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda belirlenen ceza, en çok 3 yıla kadar (3 yıl dahil) hapis veya adli para cezası ise; mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilecek.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilebilmesi için gerekli koşullar şöyle belirleniyor:
''- Çocuğun daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olmamış bulunması,
- Çocuğun yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaat gelmiş olması,
- Çocuk hakkında, kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları itibarıyla bir cezaya hükmedilmesine gerek görülmemesi,
- Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle, tamamen giderilmesi. Suçun işlenmesiyle kamunun uğradığı zarar miktarının belirlenememesi halinde, mahkemece takdir edilecek bir miktarda paranın bir defada devlet hazinesine yatırılması.''
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi halinde çocuk, 5 yıl süreyle denetimli serbestlik tedbirine tabi tutulacak. Bu süre içinde çocuğun belli bir eğitim kurumuna devam etmesine, belli yerlere gitmekten yasaklanmasına, belli yerlere devam etmek hususunda yükümlü kılınmasına ya da takdir edilecek başka yükümlülüğü yerine getirmesine karar verilebilecek. Denetim süresi içinde dava zamanaşımı duracak.
Denetimli serbestlik süresi içinde kasıtlı bir suçtan dolayı hapis cezasına mahkum olmadığı ve yükümlülüklere uygun davranıldığı takdirde, davanın düşmesi kararı verilecek.
UZLAŞMA
Suça sürüklenen çocuklarla ilgili olarak uzlaşma, soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan veya kasten işlenen ve alt sınırı 2 yılı aşmayan hapis veya adli para cezasını gerektiren ya da taksirle işlenen suçlarda uygulanacak.
Suç tarihinde 15 yaşını doldurmayan çocuklar bakımından bu süre 3 yıl olarak uygulanacak.
ÇOCUK MAHKEMELERİ
Çocuk mahkemeleri, tek hakimden oluşacak. Bu mahkemeler her il merkezinde kurulacak. Çocuk mahkemelerinde yapılan duruşmalarda Cumhuriyet savcısı bulunmayacak. Mahkemelerin bulunduğu yerdeki Cumhuriyet savcısı, çocuk mahkemesinin kararına karşı kanun yoluna başvurabilecek.
Çocuk mahkemelerine, tercihen çocuk hukuku alanında uzmanlaşmış, çocuk psikolojisi ve sosyal hizmet alanlarında eğitim almış olan hakimler atanacak.
Cumhuriyet başsavcılıklarında bir çocuk bürosu kurulacak.
Çocuklarla ilgili kolluk görevi, öncelikle kolluğun çocuk birimleri tarafından yerine getirilecek. Çocuk, kollukta bulunduğu sırada, yanında yakınlarından birinin bulunmasına imkan sağlanacak.
Adalet Bakanlığı'nca mahkemelere, en az lisans öğrenimi görmüş olanlar arasından yeterli sayıda sosyal çalışma görevlisi atanacak.
Mahkemelere atanan ve bu düzenleme kapsamında tedbirleri uygulayan SHÇEK'te görevli sosyal çalışma görevlilerine almakta oldukları aylıkların brüt tutarının yüzde 50'si oranında ödenek verilecek.
DENETİM
Hakkında koruyucu ve destekleyici tedbir kararı verilen, kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı onanan, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilen çocuğun denetim altına alınmasına karar verilebilecek.
Denetim altına alınan çocukla ilgili bir denetim görevlisi görevlendirilecek. Ancak korunma ihtiyacı olan çocuklar veya suç tarihinde 12 yaşını bitirmemiş suça sürüklenen çocuklar ile çocuğun aileye teslimi yönünde karar verilmesi halinde bu çocuklar hakkında denetim görevi gözetim esaslarına göre SHÇEK tarafından yerine getirilecek.
Denetim görevlisi, çocuğun eğitim, aile, kurum, iş ve sosyal çevreye uyumunu güçlendirmek üzere onu destekleyecek, yardımcı olacak ve gerektiğinde önerilerde bulunacak. Çocuğun yakınları denetim görevlisinin yetkilerine müdahale edemeyecek.
Denetim, kararda öngörülen sürenin dolmasıyla sona erecek. Tedbirden beklenen yararın elde edilmesi halinde denetim, sürenin dolmasından önce de kaldırılabilecek.
Denetim, çocuğun başka bir suçtan dolayı tutuklanması veya cezasının yerine getirilmesine başlanmakla sona erecek.
Çocuk hakkında verilen koruyucu ve destekleyici tedbir kararlarının giderleri devlet tarafından ödenecek.
Genel ceza mahkemelerinde görülmekte olan ve bu düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihte 18 yaşını doldurmuş olan sanıklar hakkındakidava ve işler, çocuk mahkemeleri ile çocuk ağır ceza mahkemelerine devredilmeyecek. Çocuk mahkemeleri ile çocuk ağır ceza mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde bu mahkemeler kurulup göreve başlayıncaya kadar çocuklar tarafından işlenen suçlara ait soruşturma ve kovuşturmalar Cumhuriyet savcılığı ile görevli aile veya asliye mahkemelerince yapılacak.
''ÇOCUK ADALETİ AÇISINDAN ÖNEMLİ BİR ADIM''
Adalet Bakanı Cemil Çiçek, bir süre önce Türkiye'nin Çocuk Hakları Sözleşmesi'ni imzaladığı hatırlatarak, yasa ile bu sözleşme uyarınca taahhüt ettiği bir düzenlemeyi gerçekleştirdiğini söyledi.
Çocukların suça itilmesinin önüne geçilmesi ve topluma kazandırılmasının, büyüklere özgü soruşturma, kovuşturma ve infaz yöntemleriyle mümkün olmadığını kaydeden Çiçek, yasa ile çocuklara özel düzenlemelerin getirildiğini belirterek ''Yasa ile çocuk adaleti açısından önemli bir adım atmış olacağız''dedi.
Yasaya göre, çocuğun öncelikle kendi aile ortamında korunmasını sağlamaya yönelik danışmanlık, eğitim, bakım, sağlık, sosyal yardım ve barınma konularında alınacak koruyucu ve destekleyici tedbirler alınacak.
Barınma tedbiri uygulanan kimselerin, talepleri durumunda kimlikleri ve adresleri gizli tutulacak.
Tehlike altında bulunmadığının tespiti ya da tehlike altında bulunmakla birlikte, veli veya vasisinin ya da bakım ve gözetiminden sorumlu kimsenin desteklenmesi yoluyla tehlikenin bertaraf edileceğini anlaşılırsa çocuk, bu kişilere teslim edilecek.
KARARI KİM ALACAK?
Adli ve idari merciler, kolluk görevlileri, sağlık ve eğitim kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, özel korunma ihtiyacı olan çocuğu Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu'na bildirmekle yükümlü olacak. Çocuk ile çocuğun bakımından sorumlu kimseler, çocuğun korunma altına alınması amacıyla Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu'na başvurabilecek.
Çocuklar hakkında koruyucu ve destekleyici tedbir kararı; çocuğun kendisinin, ana, baba, vasisi veya birlikte yaşadığı kimselerin bulunduğu yerdeki çocuk hakimi tarafından alınacak. Tedbir kararlarının uygulanması, kararı veren hakim veya mahkemece en geç 3'er aylık sürelerce incelettirilecek.
Tedbir kararı verilmeden önce çocuk hakkında sosyal inceleme yaptırılabilecek. Tedbirin türü kararda gösterilecek. Bir veya birden fazla tedbire karar verilebilecek.
Hakim, hakkında koruyucu ve destekleyici tedbire karar verdiği çocuğun denetim altına alınmasını da kararlaştırabilecek.
Hakim, çocuğun gelişimini göz önünde bulundurarak koruyucu ve destekleyici tedbirin kaldırılmasına veya değiştirilmesine karar verebilecek.
Tedbirin uygulanması, 18 yaşın doldurulmasıyla kendiliğinden sona erecek. Ancak hakim, eğitim ve öğrenimine devam edebilmesi için ve rızası alınmak suretiyle tedbirin uygulanmasına belli bir süre daha devam edilmesine karar verebilecek.
ACİL KORUNMA
Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) tarafından bakım ve gözetim altına alındıktan sonra çocuğun derhal acil korunma altına alınmasını gerektiren bir durumun varlığı halinde 2 gün içinde çocuk hakimine müracaat edilecek. Hakim, 5 gün içinde çocuğun bulunduğu yerin gizli tutulmasına ve gerektiğinde kişisel ilişkinin tesisine karar verebilecek.
Acil korunma kararı en fazla 30 günlük süre ile sınırlı olmak üzere verilebilecek. Bu süre içinde kurumca çocuk hakkında sosyal inceleme yapılacak. Kurum, yaptığı inceleme sonucunda tedbir kararı alınmasının gerekmediği sonucuna varırsa bu yöndeki görüşünü ve sağlayacağı hizmetleri hakime bildirecek. Çocuğun ailesine teslim edilip edilmeyeceğine veya uygun görülen başka bir tedbire hakim tarafından karar verilecek.
Kurum, çocuk hakkında tedbir kararı alınması gerektiği sonucuna varırsa, hakimden koruyucu ve destekleyici tedbir kararı verilmesini talep edecek.
SHÇEK tarafından, kendisine intikal eden olaylarda gerekli önlemler derhal alınarak çocuk, resmi veya özel kuruluşlara yerleştirilecek.
Suça sürüklenen çocuğun aynı zamanda akıl hastası olması halinde, yeni Türk Ceza Kanunu'nun öngördüğü çocuklara özgü güvenlik tedbirleri uygulanacak.
Suça sürüklenen ve ceza sorumluluğu olmayan çocuklarla özel korunma ihtiyacı olan çocuklar hakkında duruşma yapılmaksızın tedbir kararı verilecek. Bu kararın verilmesinden önce, idrak gücüne sahip olan çocuğun görüşü alınacak, ilgililer dinlenebilecek, çocuk hakkında sosyal inceleme raporu düzenlenmesi istenebilecek.
Çocuk hakimi tarafından alınan tedbir kararlarına karşı itiraz yolu açık olacak.
SORUŞTURMA
Suça sürüklenen çocuk hakkındaki soruşturma, çocuk bürosunda görevli Cumhuriyet savcısı tarafından bizzat yapılacak.
Çocuğun ifadesinin alınması veya çocuk hakkındaki diğer işlemler sırasında çocuğun yanında sosyal çalışma görevlisi bulundurulabilecek.
Cumhuriyet savcısı, soruşturma sırasında gerekli görüldüğünde çocuk hakkında koruyucu ve destekleyici tedbirlerin uygulanmasını çocuk hakiminden isteyebilecek.
Gözaltına alınan çocuklar, kolluğun çocuk biriminde tutulacak. Kolluğun çocuk biriminin bulunmadığı yerlerde çocuklar, imkanlar ölçüsünde gözaltına alınan yetişkinlerden ayrı bir yerde bulundurulacak.
Çocukların yetişkinlerle birlikte suç işlemesi halinde, soruşturma ve kovuşturma ayrı yürütülecek. Bu halde de çocuklar hakkında gerekli tedbirler uygulanmakla beraber, mahkeme lüzum gördüğü takdirde çocuk hakkındaki uygulamayı genel mahkemedeki davanın sonucuna kadar bekletebilecek.
Davaların birlikte yürütülmesinin zorunlu görülmesi halinde, birleştirme kararı verilebilecek.
Çocuklara zincir, kelepçe ve benzeri aletler takılamayacak. Ancak, zorunlu hallerde çocuğun kaçmasını, kendisinin veya başkalarının hayat veya beden bütünlükleri bakımından doğabilecek tehlikeleri önlemek için kolluk tarafından gerekli başka önlem alınabilecek.
DAVA ERTELENEBİLECEK
Fiil için kanunda öngörülen hapis cezasının üst sınırı 3 aydan fazla ve 2 yıla kadar (2 yıl dahil) ise Cumhuriyet savcısı tarafından deliller toplandıktan sonra, şüpheli hakkında açılacak kamu davası şu koşulların birlikte gerçekleşmesi halinde 5 yıl süreyle ertelenebilecek:
''- Çocuğun daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olmamış bulunması,
- Yapılan soruşturmanın, kamu davası açılmasının ertelenmesi halinde şüphelinin suç işlemekten çekineceği kanaatini vermesi,
- Kamu davası açılmasının ertelenmesinin, şüpheli ve toplum açısından kamu davası açılmasından daha yararlı olması,
- Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle, tamamen giderilmesi.''
Kamu davasının açılmasının ertelenmesine ilişkin kararın uygulanması, çocuk hakiminin onamasına bağlı olacak. Mahkeme bu husustaki kararını 5 gün içinde verecek.
ÖNCE TEDBİR, SONRA TUTUKLAMA
Suça sürüklenen çocuklar hakkında soruşturma veya kovuşturma evrelerinde adli kontrol tedbiri olarak şu tedbirlere karar verilebilecek:
''- Belirlenen çevre sınırları dışına çıkmamak,
- Belirlenen bazı yerlere gidememek veya ancak bazı yerlere gidebilmek,
- Belirlenen kişi ve kuruluşlarla ilişki kurmamak.''
Ancak bu tedbirlerden sonuç alınamaması, sonuç alınamayacağının anlaşılması veya tedbirlere uyulmaması durumunda tutuklama kararı verilebilecek.
15 yaşını doldurmamış çocuklar hakkında tutuklama kararı verilemeyecek.
Çocuk, velisi, vasisi, mahkemece görevlendirilmiş sosyal çalışma görevlisi, çocuğun bakımını üstlenen aile ve kurumda bakılıyorsa kurumun temsilcisi duruşmada hazır bulunabilecek.
Mahkeme veya hakim, çocuğun sorgusu veya çocuk hakkındaki diğer işlemler sırasında, çocuğun yanında sosyal çalışma görevlisi bulundurabilecek.
HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI
Çocuğa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda belirlenen ceza, en çok 3 yıla kadar (3 yıl dahil) hapis veya adli para cezası ise; mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilecek.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilebilmesi için gerekli koşullar şöyle belirleniyor:
''- Çocuğun daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olmamış bulunması,
- Çocuğun yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaat gelmiş olması,
- Çocuk hakkında, kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları itibarıyla bir cezaya hükmedilmesine gerek görülmemesi,
- Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle, tamamen giderilmesi. Suçun işlenmesiyle kamunun uğradığı zarar miktarının belirlenememesi halinde, mahkemece takdir edilecek bir miktarda paranın bir defada devlet hazinesine yatırılması.''
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi halinde çocuk, 5 yıl süreyle denetimli serbestlik tedbirine tabi tutulacak. Bu süre içinde çocuğun belli bir eğitim kurumuna devam etmesine, belli yerlere gitmekten yasaklanmasına, belli yerlere devam etmek hususunda yükümlü kılınmasına ya da takdir edilecek başka yükümlülüğü yerine getirmesine karar verilebilecek. Denetim süresi içinde dava zamanaşımı duracak.
Denetimli serbestlik süresi içinde kasıtlı bir suçtan dolayı hapis cezasına mahkum olmadığı ve yükümlülüklere uygun davranıldığı takdirde, davanın düşmesi kararı verilecek.
UZLAŞMA
Suça sürüklenen çocuklarla ilgili olarak uzlaşma, soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan veya kasten işlenen ve alt sınırı 2 yılı aşmayan hapis veya adli para cezasını gerektiren ya da taksirle işlenen suçlarda uygulanacak.
Suç tarihinde 15 yaşını doldurmayan çocuklar bakımından bu süre 3 yıl olarak uygulanacak.
ÇOCUK MAHKEMELERİ
Çocuk mahkemeleri, tek hakimden oluşacak. Bu mahkemeler her il merkezinde kurulacak. Çocuk mahkemelerinde yapılan duruşmalarda Cumhuriyet savcısı bulunmayacak. Mahkemelerin bulunduğu yerdeki Cumhuriyet savcısı, çocuk mahkemesinin kararına karşı kanun yoluna başvurabilecek.
Çocuk mahkemelerine, tercihen çocuk hukuku alanında uzmanlaşmış, çocuk psikolojisi ve sosyal hizmet alanlarında eğitim almış olan hakimler atanacak.
Cumhuriyet başsavcılıklarında bir çocuk bürosu kurulacak.
Çocuklarla ilgili kolluk görevi, öncelikle kolluğun çocuk birimleri tarafından yerine getirilecek. Çocuk, kollukta bulunduğu sırada, yanında yakınlarından birinin bulunmasına imkan sağlanacak.
Adalet Bakanlığı'nca mahkemelere, en az lisans öğrenimi görmüş olanlar arasından yeterli sayıda sosyal çalışma görevlisi atanacak.
Mahkemelere atanan ve bu düzenleme kapsamında tedbirleri uygulayan SHÇEK'te görevli sosyal çalışma görevlilerine almakta oldukları aylıkların brüt tutarının yüzde 50'si oranında ödenek verilecek.
DENETİM
Hakkında koruyucu ve destekleyici tedbir kararı verilen, kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı onanan, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilen çocuğun denetim altına alınmasına karar verilebilecek.
Denetim altına alınan çocukla ilgili bir denetim görevlisi görevlendirilecek. Ancak korunma ihtiyacı olan çocuklar veya suç tarihinde 12 yaşını bitirmemiş suça sürüklenen çocuklar ile çocuğun aileye teslimi yönünde karar verilmesi halinde bu çocuklar hakkında denetim görevi gözetim esaslarına göre SHÇEK tarafından yerine getirilecek.
Denetim görevlisi, çocuğun eğitim, aile, kurum, iş ve sosyal çevreye uyumunu güçlendirmek üzere onu destekleyecek, yardımcı olacak ve gerektiğinde önerilerde bulunacak. Çocuğun yakınları denetim görevlisinin yetkilerine müdahale edemeyecek.
Denetim, kararda öngörülen sürenin dolmasıyla sona erecek. Tedbirden beklenen yararın elde edilmesi halinde denetim, sürenin dolmasından önce de kaldırılabilecek.
Denetim, çocuğun başka bir suçtan dolayı tutuklanması veya cezasının yerine getirilmesine başlanmakla sona erecek.
Çocuk hakkında verilen koruyucu ve destekleyici tedbir kararlarının giderleri devlet tarafından ödenecek.
Genel ceza mahkemelerinde görülmekte olan ve bu düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihte 18 yaşını doldurmuş olan sanıklar hakkındakidava ve işler, çocuk mahkemeleri ile çocuk ağır ceza mahkemelerine devredilmeyecek. Çocuk mahkemeleri ile çocuk ağır ceza mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde bu mahkemeler kurulup göreve başlayıncaya kadar çocuklar tarafından işlenen suçlara ait soruşturma ve kovuşturmalar Cumhuriyet savcılığı ile görevli aile veya asliye mahkemelerince yapılacak.
''ÇOCUK ADALETİ AÇISINDAN ÖNEMLİ BİR ADIM''
Adalet Bakanı Cemil Çiçek, bir süre önce Türkiye'nin Çocuk Hakları Sözleşmesi'ni imzaladığı hatırlatarak, yasa ile bu sözleşme uyarınca taahhüt ettiği bir düzenlemeyi gerçekleştirdiğini söyledi.
Çocukların suça itilmesinin önüne geçilmesi ve topluma kazandırılmasının, büyüklere özgü soruşturma, kovuşturma ve infaz yöntemleriyle mümkün olmadığını kaydeden Çiçek, yasa ile çocuklara özel düzenlemelerin getirildiğini belirterek ''Yasa ile çocuk adaleti açısından önemli bir adım atmış olacağız''dedi.
