DİE, ''TÜİK'' OLUYOR ...

Temel kanun olarak bölümler halinde görüşülerek kabul edilen tasarıyı TBMM Genel Kurulu'na sunan Devlet Bakanı Beşir Atalay, istatistiklerin tutulması ve değerlendirilmesi bağlamında Türkiye'nin kat ettiği aşamaları anlattı. Milli gelir hesaplamalarının AB standartlarına göre uygun hale getirildiğini ifade eden Atalay, AB ile müzakere sürecinde görüşülecek 33 konunun ilkinin istatistik olacağını ve diğer kalemlerde de istatistiklerin yer alacağını söyledi. Atalay, tasarının AB ile sürecinde önemli yeri olduğunu belirtirken, istatistik kurumunun düzenleme ile daha ciddi ve daha özerk bir yapıya kavuşturulduğunu dile getirdi.

İstatistik alanındaki çalışmaların uluslararası standartlara uygun olarak yapılmasını amaçlayan yasa, resmi istatistiklerin üretimine ve organizasyonuna ilişkin kanunu çerçeveyi oluşturmayı, temel prensip ve standartları belirlemeyi, ihtiyaç duyduğu alanlarda gerekli veri ve bilgilerin derlenmesini, değerlendirilmesini, istatistiklerin üretilmesini, yayımlanmasını ve dağıtımını sağlamayı; resmi istatistik programında istatistik sürecine dahil kamu kurum ve kuruluşları arasında koordinasyonu düzenliyor.

Yasaya göre, ulusal ve uluslararası düzeyde ihtiyaç duyulan konularda ''resmi istatistik programı'' hazırlanacak. Sayım ve araştırmalar, program kapsamında yapılacak. Program, Türkiye istatistik Konseyi'nin istişari görüşleri doğrultusunda 5 yıllık olarak hazırlanacak ve Bakanlar Kurulu'na sunulacak.

Resmi istatistikler, Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı ve Resmi İstatistik Programı'nda belirtilen kamu kurum ve kuruluşları tarafından üretilecek ve dağıtılıp yayımlanacak. Kurum dışındaki kamu kurum ve kuruluşlarına kendi görev alanlarıyla ilgili resmi istatistiklere ilişkin veri derleme, değerlendirme ve yayımlama görev ve yetkisi verilebilecek. Bu kurum ve kuruluşlar, talep edilen verileri istenen zamanda Başkanlığa vermekle yükümlü tutulacak. Kuruma verilen veri ve bilgilerin korunmasında ve saklanmasında gizlilik hükümleri uygulanacak.

İstatistiki sonuçlar içeren araştırma faaliyetleri yürüten gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişiliğine sahip kuruluşlar, araştırmalarının sonuçlarını basın ve yayın yoluyla kamuoyuna açıklamaları halinde, araştırmanın kapsam, örnekleme yöntemi ve örnek hacmi, veri derleme yöntemi ve uygulama zamanının da açıklayacak.

Başkanlık tarafından derlenen istatistiki bilgiler, kullanıma açılmadan önce başkan dışında herhangi bir kişi veya makama verilemeyecek.

VERİLERİN GİZLİLİĞİ
Resmi istatistikler için toplanan, işlenen ve saklanan verilerden gizli olanlar, idari, adli ve askeri hiçbir organ, makam, merci veya kişiye verilemeyecek, istatistik amacı dışında kullanılamayacak ve ispat aracı olamayacak. Bu bilgileri derleyen ve değerlendiren memurlar ve diğer görevliler de bu yasağa uymakla yükümlü olacak. Bu yükümlülük, görevlilerin görevlerinden ayrılmalarından sonra da devam edecek.

Kendilerine ait gizli verilerin açıklanması nedeniyle açılan davalarda Başkanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşları aleyhine tazminata hükmedilmesi durumunda, kusuru bulunan memur ve diğer görevlilere rücu edilecek.

DİE YERİNE TÜİK...
Yasa ile Devlet İstatistik Enstitüsü'nün adı, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) olarak değişiyor. İstatistik Konseyi ve Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı'ndan oluşan TÜİK, Başbakanlığa bağlı olacak.

İstatistik Konseyi, programın hazırlanmasına, resmi istatistiklerin gelişimine ve işlevlerine ilişkin tavsiyelerde bulunacak, resmi istatistik ihtiyaçlarını tespit edecek, değerlendirecek ve ileriye dönük görüş ve önerileri kapsayan çalışmalar yapacak. TÜİK başkan ve yardımcıları, Konsey'in doğal üyesi olacak. Konsey, yılda en az bir kez toplanacak. TÜİK Başkanı, Konsey'in de başkanlığını yürütecek.

TÜİK Başkanlığı, merkez ve taşra teşkilatından oluşacak. TÜİK Başkanı, Bakanlar Kurulu tarafından 5 yıl süreyle atanacak. Süresi dolan Başkan, aynı göreve bir kez daha atanabilecek. Başkana yardımcı olmak üzere 3 yardımcı atanacak. Bunlardan en az birinin, daha önce TÜİK uzmanı unvanını almış olması gerekecek.

TÜİK, özel uzmanlık gerektiren hizmetlerde sözleşmeli olarak yabancı uzman çalıştırabilecek.

BİLİMSEL VE TEKNİK ÖZERKLİK
TÜİK, bilimsel ve teknik özerkliğe sahip olacak.

Gizli verilere yalnızca resmi istatistik üretiminde görev alanlar, görevlerini yerine getirebilmek için ihtiyaç duydukları ölçüde erişebilecek.

Bireysel bilgiler, istatistik birimlerin doğrudan veya dolaylı olarak tanımlanmasına yol açacak bölümleri gizlendikten sonra, münferit birimlere atıfta bulunmayan bilimsel amaçlı araştırmalarda kullanılması kaydıyla ve Başkanlığın yazılı izniyle verilebilecek. Bireysel verileri kullanma hakkı elde edenler, bu verileri 3. şahıslara verilemeyecek.

YASAKLARA UYMAYANLARA CEZA
Sayımlarda geçerli mazereti olmadan verilen görevleri yapmaktan kaçınanlara 500 YTL idari para cezası verilecek.

Yasanın getirdiği yasaklar ve önlemlere uymayanlar hakkında 500 YTL'den 2 bin YTL'ye kadar idari para cezası uygulanacak.

TÜİK bünyesinde yerli ve yabancı kurum, kuruluş ve kişilere kanunda öngörülen hizmetlere ait yayın, bilgi, belge satışı ile bilgi işlem, teknik danışmanlık, eğitim, proje ve araştırma hizmetlerini yerine getirmek üzere Döner Sermaye İşletmesi kurulacak.

Yasa uyarınca DİE'nin taşınır ve taşınmaz malları ile personeli, TÜİK'e devredilmiş sayılacak. DİE Başkanı'nın görevi kanunla sona erecek.

TÜİK'in merkezi Ankara'da olacak ve 26 bölge müdürlüğü bulunacak.

Yasa, TÜİK merkez teşkilatına 1351, taşraya ise 894 kadro ihdas ediyor.